Als de begeleiding onder de Wmo valt, dan... : de mening van familieleden van mensen met een verstandelijke beperking.

Familieleden nemen vaak een groot deel van de ondersteuning van hun naaste met een verstandelijke beperking voor hun rekening, naast professionele begeleiders. Wat vinden familieleden ervan als de professionele begeleiding onder de Wmo gaat vallen? Voor veel van hen zijn de gevolgen onduidelijk.

Sinds de invoering van de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) in 2007, zijn gemeenten verantwoordelijk voor de ondersteuning van mensen met een beperking bij wonen, vervoer, het huishouden en sociale contacten of maatschappelijke activiteiten. Daarnaast krijgen zij professionele begeleiding uit de AWBZ. Er zijn plannen om ook de AWBZ-begeleiding in de Wmo onder te brengen, wat mogelijk gevolgen heeft voor de mantelzorgers, vaak familieleden. Het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) onderzocht of familieleden van mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking op de hoogte zijn van veranderingen in de begeleiding, en hoe zij zich hier op voorbereiden.

Niet goed op de hoogte
Vooral familieleden van ouderen met een verstandelijke beperking blijken niet goed op de hoogte en zijn zich niet bewust van mogelijke veranderingen in de professionele begeleiding. Terwijl overheveling naar de Wmo kan betekenen dat zij in plaats van met de vertrouwde zorgorganisatie ineens met de gemeente te maken krijgen voor de voortzetting van de ondersteuning die ze gewend zijn. Voor informatie hierover vertrouwen zij veelal op de zorgorganisatie die hun familielid met een beperking ondersteunt. De familieleden van jongere mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking zijn meer op de hoogte van mogelijke veranderingen in de begeleiding dan familieleden van ouderen. Dit komt mogelijk doordat de 55-plussers in het onderzoek minder vaak zelfstandig wonen.

Aandacht voor de ouderen
NIVEL-onderzoeker Mieke Cardol: “Als de begeleiding van de AWBZ naar de Wmo wordt overgeheveld, hebben de ouderen met een verstandelijke beperking en hun familieleden bijzondere aandacht van gemeenten nodig. Zij lijken het meest afhankelijk te zijn van professionele begeleiding. Hun informele zorgverleners – familieleden – zijn ook vaak ouder en lijken niet zelf op zoek te gaan naar informatie. Zorgorganisaties spelen vaak een centrale rol in hun leven. Om de mensen met een verstandelijke beperking en hun familieleden te bereiken, te informeren en te ondersteunen is het daarom belangrijk dat zorgorganisaties en gemeenten goed samenwerken.”

Professionele begeleiding
Hoeveel ondersteuning familie biedt of kan bieden blijkt vooral afhankelijk van de leeftijd van hun naaste met een beperking, de ernst van de verstandelijke beperking lijkt er minder toe te doen. Ouderen met een verstandelijke beperking hebben minder contact met hun familie, en familieleden van ouderen geven minder ondersteuning in vergelijking met familieleden van jongeren. Ouderen en mensen met een matige verstandelijke beperking krijgen ook meer professionele begeleiding vergeleken met jongeren en mensen met een lichte verstandelijke beperking.

Onderzoek
Voor het onderzoek hebben 323 familieleden uit het Panel Samen Leven een vragenlijst ingevuld. Dit landelijke panel bestaat uit 621 mensen met een lichte en matige verstandelijke beperking en 455 familieleden.