Thuis in de gemeente: tien handreikingen voor professionals en gemeenten om meedoen van mensen met een verstandelijke beperking te bevorderen.

Mensen met een verstandelijke beperking interviewen elkaar en leveren zo tips voor begeleiders en gemeenteambtenaren voor de uitvoering van hun beleid. Meedoen in de samenleving door de ogen van mensen met een verstandelijke beperking. Hoe ziet dat eruit?

Sinds de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zijn gemeenten verantwoordelijk geworden voor de ondersteuning en participatie van mensen met een beperking. Het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) ontwikkelde op basis van onderzoek een ‘handreiking’ voor begeleiders, gemeenteambtenaren en anderen die het meedoen van mensen met een verstandelijke beperking in de gemeente willen stimuleren. De handreiking bevat tips, aandachtspunten en ervaringen en is vrij te gebruiken.

Sociale rol
De handreiking is gebaseerd op gesprekken met gemeenteambtenaren, begeleiders en mensen met een verstandelijke beperking uit zes Nederlandse gemeenten. De betrokken mensen met een verstandelijke beperking maken deel uit van het Panel Samen Leven van het NIVEL. Bijzonder is dat zij elkaar interviewden over meedoen in de samenleving. Ze kregen vooraf een training om deze gesprekken te voeren. NIVEL-onderzoeker Mieke Cardol: “Zo ontdekten de interviewers ook binnen het onderzoek al hun eigen rol. De basis van de handreiking is het ontdekken van eigen sociale rollen en kansen krijgen. Rollen geven ons een identiteit: als broer of zus, vriend, vrijwilliger, collega of buur. Mensen met een verstandelijke beperking krijgen niet altijd de kansen om hun eigen rol te ontdekken.”

Meedoen
De interviewers zijn positief. “Je voelt je gewoon echt als een interviewer. … je tekent een contract”, zegt een van hen. En een ander: “Nu kan ik het laten zien.” De handreiking biedt aanknopingspunten voor een aantal thema’s waar mensen met een verstandelijke beperking, begeleiders en gemeenteambtenaren tegenaan lopen, geïllustreerd met uitspraken van betrokkenen. De handreiking is gebaseerd op de thema’s die in de gesprekken het meest naar voren kwamen.

Voor professionele begeleiders zijn dat:
- De basis: eigen rollen ontdekken en kansen krijgen
- Meedoen in de buurt
- Vrienden maken en vrienden blijven
- Lid worden en blijven van vereniging of sportclub
- Jongeren die mee willen doen.
Voor gemeenten:
- Het keukentafelgesprek
- Wijkaanpak om meedoen te stimuleren
- Erbij horen in de gemeente
- Inzet eigen netwerk
- Naar een toegankelijke samenleving

Panel Samen Leven
Het Panel Samen Leven bestaat uit meer dan 600 mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking en 400 naasten. Dit zijn meestal ouders, een broer of zus, en soms een goede vriend of een begeleider van de wooninstelling.