Over ons onderzoek met het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg

Met het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg doet het Nivel onderzoek naar wat patiënten en burgers bezighoudt wat betreft de gezondheidszorg. De onderwerpen die hierop betrekking hebben zijn heel divers.

Alle publicaties die zijn voortgekomen uit onderzoek met het panel vindt u bij Publicaties Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg. Hier geven we aan rond welke thema's we onderzoek doen.

Betaalbaarheid van zorgBetaalbaarheid van zorg

De uitgaven voor de gezondheidszorg zijn de afgelopen jaren flink toegenomen en de verwachting is dat de zorgkosten toe blijven nemen de komende jaren. Om kwalitatief goede zorg te kunnen blijven bieden in de toekomst, moet er worden nagedacht hoe de zorg betaalbaar kan worden gehouden.

Over eigen betalingen in de zorg

Door de overheid zijn verschillende maatregelen geïntroduceerd die tot doel hebben om de zorg betaalbaar te houden. Een hiervan is het invoeren van eigen betalingen in de zorg. Idee hierachter is dat eigen betalingen zorggebruikers ervan bewust zouden maken dat zorg geld kost. Hierdoor zouden zij kostenbewust zorg gaan gebruiken en dit zou leiden tot minder zorggebruik.
Met het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg onderzoeken we of deze maatregelen werken zoals bedoeld.
Deze maatregelen zouden er ook toe kunnen leiden dat de zorg niet voor iedereen even betaalbaar is. Ook onderzoeken we met het panel, naast andere onderwerpen die met betaalbaarheid van zorg te maken hebben.

KiezenKiezen in de zorg

In het huidige zorgstelsel wordt van zorggebruikers een actieve rol verwacht. Zo wordt verlangd dat zij zich gedragen als ‘zorgconsumenten’ die kiezen naar welke zorgaanbieder of zorgverzekeraar zij het best kunnen gaan. Ook hebben zij een actieve inbreng in het proces van samen beslissen, waarbij patiënt en behandelaar samen het proces doorlopen dat uitmondt in de keuze voor een bepaalde behandeling. Op deze manier zouden zorggebruikers zorgaanbieders en zorgverzekeraars dwingen om goede kwaliteit van zorg te leveren tegen een scherpe prijs.

Over het kiezen van zorgaanbieder en zorgverzekeraar

We doen regelmatig onderzoek rondom het thema ‘kiezen’. Zo meten we jaarlijks of mensen gewisseld zijn van zorgverzekeraar en wat de redenen zijn om te wisselen of juist niet.

Op basis van deze jaarlijkse peilingen binnen het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg houden we de Nivel Barometer Wisselen van zorgverzekeraar bij.

Over het kiezen van behandeling: gezamenlijke besluitvorming

Het is van belang dat mensen actief betrokken zijn in de keuze voor behandelingen, bijvoorbeeld door middel van gezamenlijke besluitvorming. Met het panel wordt daarom onderzoek gedaan naar de mate waarin mensen betrokken willen zijn in het besluitvormingsproces en naar de die factoren hieraan gerelateerd zijn. Sinds 2016 meet het Nivel jaarlijks hoe patiënten de gezamenlijke besluitvorming over een behandeling ervaren bij hun huisarts of medisch specialist.

De resultaten van deze metingen zijn een indicator voor de Staat van de Volksgezondheid en Zorg, een website met daarop belangrijke kerncijfers voor het beleid van het ministerie van VWS.

Vertrouwen in de gezondheidszorgVertrouwen in de gezondheidszorg

Het vertrouwen van zorggebruikers in zorgverleners, zorginstellingen en zorgverzekeraars is een belangrijke basis voor de werking van het gezondheidszorgsysteem.
Op basis van jaarlijkse peilingen binnen het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg houden we de Nivel Barometer Vertrouwen in de gezondheidszorg bij.

Over het meten van vertrouwen op drie niveaus

Tot 2004 is dit vrijwel elk jaar gebeurd en sinds 2004 wordt het vertrouwen elke twee jaar gemeten.
Bij de metingen wordt gekeken naar drie verschillende onderwerpen van vertrouwen:

  • het algemeen vertrouwen in de gezondheidszorg, nu en in de toekomst
  • het vertrouwen in specifieke zorgverleners en zorginstellingen. Dit betreft bijvoorbeeld huisartsen, alternatieve genezers, ziekenhuizen en verpleeghuizen, maar ook het vertrouwen in zorgverzekeraars
  • het vertrouwen in diverse aspecten van de gezondheidszorg

Solidariteit in het Nederlandse zorgstelselSolidariteit in het Nederlandse zorgstelsel

Sinds 2013 wordt om het jaar gemeten hoe het gesteld is met de solidariteit in de zorg. Met de Barometer Solidariteit in het Nederlandse Zorgstelsel meten we de betalingsbereidheid onder de algemene bevolking in Nederland.

ZorgaanbiedersZorgaanbieders

Een van de drie partijen die een belangrijke rol hebben in het zorgstelsel zijn de zorgaanbieders. Vrijwel iedereen heeft weleens te maken gehad met zorgaanbieders, bijvoorbeeld met de huisarts, de apotheek, de tandarts of met een zorgprofessional in een ziekenhuis.

Over ervaringen en meningen van zorggebruikers over zorgaanbieders

Binnen het Consumentenpanel Gezondheidszorg wordt, onder andere, onderzoek gedaan naar de ervaringen en meningen van zorggebruikers over zorgaanbieders. Voorbeelden zijn:

  • onderzoek naar substitutie, waarbij behandelingen verschuiven van de tweedelijns- naar de eerstelijnszorg.
  • de vraag hoe mensen kiezen voor een zorgaanbieder, bijvoorbeeld hoe kiezen mensen voor een ziekenhuis

ZorgverzekeraarsZorgverzekeraars

Zorgverzekeraars hebben een centrale positie in de driehoek van zorgaanbieders, zorggebruikers en zorgverzekeraars. Het idee is dat zij kwalitatief goede zorg inkopen tegen een scherpe prijs.

Belangrijke onderwerpen binnen het Consumentenpanel Gezondheidszorg zijn het wisselen van zorgverzekeraar, waarvoor we een Nivel Barometer Wisselen van zorgverzekeraar bijhouden, en de rol van zorgverzekeraars in de zorg.

Over het wisselen van zorgverzekeraar

Het wisselen van zorgverzekeraar is bedoeld om zorgverzekeraars hiertoe te stimuleren tot het leveren van goede zorg tegen scherpe prijs. Jaarlijks meten we of mensen gewisseld zijn van zorgverzekeraar. Ook vragen we naar de redenen waarom mensen wel of niet gewisseld zijn.
Op basis van dit onderzoek houden we de Nivel Barometer Wisselen van zorgverzekeraar bij.

Over de rol zorgverzekeraars in de zorg

Naast het wisselen van zorgverzekeraar, onderzoeken we onder andere ook wat mensen vinden van de rol van zorgverzekeraars in zorginkoop en welke rol zorgverzekeraars spelen in de keuze voor een zorgaanbieder.

GeneesmiddelenGeneesmiddelen

Veel mensen gebruiken geneesmiddelen. Dit kunnen geneesmiddelen zijn die door een arts zijn voorgeschreven, maar ook geneesmiddelen die men zelf heeft gekocht, bijvoorbeeld via internet.
Onderwerpen van onderzoek zijn bijvoorbeeld:

Over de effecten van het niet meer vergoeden van geneesmiddelen

Het panel biedt ook unieke mogelijkheden om effecten van het niet meer vergoeden van geneesmiddelen te onderzoeken. Door antwoorden op vragenlijsten te combineren met gegevens over zorggebruik zoals geregistreerd bij de huisarts, kunnen we bijvoorbeeld nagaan:

  • of geneesmiddelen die niet meer vergoed worden minder vaak worden voorgeschreven
  • wat zorggebruikers doen die de geneesmiddelen niet meer voorgeschreven krijgen

E-healthE-health

Het ministerie van VWS wil het gebruik van e-health meer benutten. De omslag naar e-health levert naar verwachting betere zorg en meer eigen regie op. De ontwikkelingen met betrekking tot e-health in Nederland worden tussen 2013 en 2021 gemonitord in de jaarlijkse eHealth-monitor van het Nivel en Nictiz. Vanaf 2021 voeren het Nivel, RIVM en Nell de e-health-monitor uit.

Over de E-Health-monitor 

Van 2013-2019 voerde Nivel in samenwerking met Nictiz, het Nationaal ICT Instituut in de Zorg, de Nederlandse ‘eHealth-monitor’ uit. De monitor geeft over meerdere jaren onder meer inzicht in:

  • de mate waarin zorggebruikers en zorgverleners e-health-toepassingen tot hun beschikking hebben
  • de mate waarin zij daadwerkelijk gebruikmaken van e-health-toepassingen
  • welke factoren het gebruik van e-health beïnvloeden
  • welke effecten zorggebruikers en zorgverleners ervaren bij het gebruik van e-health-toepassingen

Voor deze monitor wordt ook een vragenlijst afgenomen binnen het panel.

Organisatie en beleid van de gezondheidszorgOrganisatie en beleid van de gezondheidszorg

Regelmatig verandert er iets aan het gezondheidszorgbeleid of de organisatie van de gezondheidszorg. Er worden nieuwe regelingen ingevoerd of nieuwe wetten worden van kracht. Dit heeft gevolgen voor de gebruikers van de gezondheidszorg. Binnen het Consumentenpanel Gezondheidszorg wordt hier onderzoek naar gedaan.

Over het evalueren van de organisatie en veranderingen in de zorg

Een belangrijk onderdeel is het evalueren van de veranderingen. Hierbij wordt niet alleen onderzocht of de veranderingen het gewenste eindresultaat hebben, maar ook voor welke groepen zorggebruikers het beleid werkt zoals bedoeld en voor welke groepen zorggebruikers niet. Een voorbeeld hiervan is het onderzoek naar substitutie, waarbij behandelingen verschuiven van de tweedelijns- naar de eerstelijnszorg.
Naast veranderingen wordt er ook onderzoek gedaan naar de organisatie van de gezondheidszorg.

Preventie en leefstijlPreventie en leefstijl

Het Nationaal Programma Preventie (NPP) richt zich op verschillende domeinen en onderwerpen. Uitgangspunten zijn onder meer een integrale aanpak en minder vrijblijvendheid. Dat moet zo dicht mogelijk bij de burger gebeuren: in de wijk, op school en op het werk. Regelmatig doen we binnen het Consumentenpanel Gezondheidszorg onderzoek naar preventie, maar ook naar leefstijl. Leefstijl omvat onder andere bewegen, voeding, alcoholgebruik, roken en hygiëne.

Meer weten?Meer weten?

Voor vragen over onderzoek:
Dr. Anne Brabers, projectleider Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg en senior onderzoeker Zorgstelsel en Sturing
[T] 030 272 98 55
[E] a.brabers@nivel.nl

Voor panelleden:
[T] 030 272 96 62 (bij voorkeur van maandag t/m donderdag tussen 10.00 en 14.00 uur)
[E] consumentenpanel@nivel.nl.

 

Brabers, A.E.M. Over ons onderzoek met het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg. Uit: www.nivel.nl [Laatst gewijzigd op 19-12-2023; geraadpleegd op 28-03-2024]. URL: https://www.nivel.nl/nl/panels-en-registraties/nivel-consumentenpanel-gezondheidszorg/over-ons-onderzoek-met-het-panel
Gegevensverzameling