Geneesmiddelenmonitor in coronatijd: voorschrijven en gebruik van medicatie

Door de coronapandemie is de huisartsenzorg ingrijpend veranderd. Dit geldt ook voor het voorschrijven en gebruik van geneesmiddelen. Het Nivel brengt voor verschillende geneesmiddelen in kaart wat de effecten zijn van de corona-epidemie op het voorschrijven ervan door de huisarts én op het medicijngebruik door patiënten. De resultaten van ons onderzoek zijn nuttig voor zorgprofessionals, farmaceuten en beleidsmakers in de zorg.

Doelen

Dit onderzoeksproject heeft een tweeledig doel:

• het in kaart brengen van veranderingen in het voorschrijven en gebruiken van geneesmiddelen ten tijde van de coronapandemie
• het monitoren van het gebruik van geneesmiddelen door mensen die COVID-19 hebben gehad

De inzichten die we verwerven over de vraag of de coronapandemie invloed heeft op de manier waarop mensen hun geneesmiddelen gebruiken, zijn nuttig voor zorgprofessionals, farmaceuten en beleidsmakers in de zorg in hun streven de zorg voor deze patiënten te verbeteren.

Methode

We gebruiken twee onderzoeksmethodes:

1. Data-onderzoek op basis van gegevens van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn

De data voor dit onderzoek ontvangen we van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Deze database is gebaseerd op de routinematig vastgelegde zorggegevens van 350 huisartsenpraktijken uit heel Nederland. Zodoende kunnen we snel en betrouwbaar inzicht geven in de zorg die huisartsen leverden tijdens de coronapandemie:

• Aan de hand van de voorschrijfgegevens die we wekelijks ontvangen, brengen we het voorschrijven van geneesmiddelen in kaart.
• Door ook de periode kort voor de corona-uitbraak te analyseren, kunnen we zien of de trend in voorschrijven door de uitbraak is veranderd. We vergelijken de trend van 2020 ook met die in 2019.
• We bekijken dit voor verschillende geneesmiddelen – zoals antibiotica, benzodiazepinen en luchtwegmedicatie. 
• We plaatsen de veranderingen in het voorschrijven van deze geneesmiddelen in de context van andere veranderingen in de huisartsenzorg in coronatijd.

2. Vragenlijstonderzoek binnen het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg

Door middel van een peiling in het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg brengen we het gebruik van geneesmiddelen in kaart vanuit het perspectief van de patiënt: we vragen of de pandemie invloed heeft op het gebruik van geneesmiddelen en relateren dit onder andere aan het veranderen van dagelijkse routines.

Resultaten

Een serie factsheets en andere publicaties waarin we het voorschrijven en gebruik van geneesmiddelen in coronatijd in kaart brengen, met name in de eerste lijn. Het inzicht dat wij bieden over de mate waarin de coronapandemie invloed heeft op de manier waarop mensen hun geneesmiddelen gebruiken, kan gebruikt worden om de zorg voor deze patiënten te verbeteren. In het uitklapmenu vindt u de verschenen publicaties 'Geneesmiddelen in coronatijd'.

Patiëntervaringen medicatiegebruik

• Factsheet: Impact van de COVID-19-pandemie op de medicatietrouw van mensen die chronische medicatie gebruiken (verschenen 21-12-2020) 
  Nieuwsbericht: Voorschrijven van antibiotica tijdens coronapandemie blijft minder dan in 2019

Antibiotica

• Factsheet: Cijfers voorschrijven van antibiotica tijdens de coronapandemie, week 2-35 2020,  week 2-35 (verschenen: 19-10-2020)
  Nieuwsbericht: Voorschrijven van antibiotica tijdens coronapandemie blijft minder dan in 2019

• Factsheet: Cijfers voorschrijven van antibiotica tijdens de coronapandemie, week 2-19 2020, week 2-19 (verschenen: 08-06-2020)
  Nieuwsbericht: Sterke daling in het voorschrijven van antibiotica tijdens coronapandemie

Psychofarmaca

• Factsheet: Voorschrijven van psychofarmaca door de huisarts tijdens de coronapandemie, 2020 wk 2 - 2021 wk 24 (6 jan 2020 - 20 jun 2021) (verschenen: 06-09-2021)
  Nieuwsbericht: Toename in voorschrijven psychofarmaca aan jongeren tijdens tweede lockdown

• Factsheet: Cijfers voorschrijven van psychofarmaca door de huisarts tijdens de coronapandemie, week 2-24  (verschenen: 13-07-2020)
  Nieuwsbericht: ‘Hamsterpiek’ van psychofarmaca bij start corona lockdown

Luchtwegaandoeningen

• Factsheet: Cijfers voorschrijven van medicatie bij luchtwegaandoeningen tijdens de coronapandemie, week 2-26 (verschenen: 23-07-2020)
  Nieuwsbericht: Piek in voorschrijven geneesmiddelen astma en COPD alleen bij start lockdown

Opioïden

• Factsheet: Cijfers voorschrijven van opioïden tijdens de coronapandemie, week 2-23 (verschenen: 20-07-2020)
  Nieuwsbericht: Daling in het voorschrijven van pijnstillende medicatie tijdens coronapandemie

ADHD

• Factsheet: Cijfers voorschrijven van ADHD-medicatie aan kinderen tijdens de coronapandemie, week 2-26 (verschenen: 16-07-2020)
  Nieuwsbericht: Minder voorschrijven van methylfenidaat aan kinderen en adolescenten met ADHD tijdens coronapandemie