LIZ-model: Duurzaam verbeteren wie

Wie kan op welke manier bijdragen aan het duurzaam verbeteren van de zorg door te leren van incidenten?

Patiënt/cliënt
Melden:
  • Incidenten of omstandigheden melden die twijfel oproepen over de kwaliteit en veiligheid van de geleverde zorg
    Zie [bron 22] voor meer informatie over ervaringen met melden van incidenten door patiënten.
Bekijk ook de juridische informatie over de rechten van de patiënt/cliënt (LIZ-model: Juridisch kader).
Zorgverlener*
Algemene verantwoordelijkheden:
  • Handelen conform de specifieke beleidsdoelen ten aanzien van het systematisch leren van incidenten
  • Bewust zijn van het risicovolle karakter van het eigen handelen en het leveren van een actieve bijdrage aan een veiligheidscultuur
  • Incidenten in eigen werkomgeving signaleren
  • Adequaat reageren op meldingen van anderen
  • Openheid geven naar de patiënt/cliënt toe over incidenten en gemaakte fouten (disclosure) 

    Melden:
  • Na constatering van een incident passende ondersteuning of hulp bieden aan de betrokken patiënt/cliënt
  • Incidenten melden die optreden in de eigen werkomgeving
  • Collega's aansporen om incidenten te melden die in werkomgeving optreden

    Analyseren:
  • Constructief bijdragen aan de informatieverzameling voor de oorzakenanalyse

    Verbeteren:
  • Meewerken aan specifieke verbeteracties ter verbetering van de kwaliteit en veiligheid van de zorgorganisatie
Management*
Algemene verantwoordelijkheden:
  • Helder communiceren van taken en focus ten aanzien van het systematisch leren van incidenten binnen het eigen verantwoordelijkheidsgebied (ook naar nieuwe en tijdelijke medewerkers) en het controleren van de naleving van deze taken
  • Samenstellen (multidisciplinaire) onderzoekscommissie
  • Stimuleren en onderhouden van de veiligheidscultuur door middel van:
  1. zichtbare betrokkenheid bij het systematisch leren van incidenten in de zorg
  2. uitdragen van het belang van veilig melden door zorgverleners
  • Onderhouden van 'veilig melden' voor zorgverleners door te garanderen dat:
  1. een scheiding is aangebracht tussen LIZ activiteiten 'gericht op verbetering van de kwaliteit van de zorg' en maatregelen en sancties gericht op individuele zorgverleners
  2. informatie uit LIZ niet mag worden verstrekt aan derden, tenzij de zorgaanbieder daar door wet of rechterlijke macht toe wordt verplicht
  • Ter beschikking stellen van benodigde middelen voor melden, registratie, analyse en verbeteracties
  • Zorgverleners informeren over gemelde incidenten, analyse-uitkomsten, verbeteracties en effecten daarvan
  • Opstellen van afspraken over de omgang met calamiteiten en het communiceren daarvan binnen het eigen verantwoordelijkheidsgebied
  • In geval van een calamiteit: handelen conform gemaakte afspraken en (indien geen sprake is van een Raad van Bestuur) de calamiteit melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg
  • In geval van een ARBO-incident: melden bij de ARBO-inspectie
  • Indien van toepassing: betrekken hoger niveau conform de criteria (LIZ-activiteiten op verschillende niveaus)
  • Indien van toepassing: Raad van Bestuur tijdig informeren over gemelde incidenten, analyse-uitkomsten, verbeteracties en effecten daarvan

    Melden:
  • Zorgverleners stimuleren incidenten te melden
  • Patiënt/cliënt informeren waar deze eventuele twijfels over de kwaliteit en veiligheid van de geleverde zorg kan melden

    Registreren:
  • Zorgen voor een gebruiksvriendelijk registratiesysteem dat voldoet aan deze kenmerken (LIZ-model stap 2: Registreren) en de mogelijkheid biedt informatie uit andere registraties te bundelen (bijvoorbeeld klachtenregistratie, interne/externe audits, FOBO-meldingen, ARBO-meldingen

    Analyseren:
  • De onderzoekscommissie in staat stellen de benodigde kennis en vaardigheden voor oorzakenanalyse te verwerven
  • Controleren of de onderzoekscommissie oorzaken van incidenten analyseert

    Verbeteren:
  • Prioriteren van verbeteracties door middel van risicomatrix (rekening houdend met andere beleidsprioriteiten)
  • Inzetten van specifieke verbeteracties binnen het eigen verantwoordelijkheidsgebied naar aanleiding van oorzakenanalyse
  • Controleren van het effect van specifieke verbeteracties
Onderzoekscommissie*
Algemene verantwoordelijkheden:
  • Uitdragen van het belang van veilig melden door zorgverleners
  • Zorgverleners informeren over gemelde incidenten, analyse-uitkomsten, verbeteracties en effecten daarvan
  • In geval van een calamiteit: handelen conform gemaakte afspraken (indien van toepassing de calamiteit melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg)
  • Indien van toepassing: betrekken hoger niveau conform criteria (LIZ-activiteiten op verschillende niveaus)
  • Management tijdig informeren over gemelde incidenten, analyse-uitkomsten, verbeteracties en effecten daarvan 

    Melden:
  • Zorgverleners stimuleren incidenten te melden 

    Registreren:
  • Zorgen voor een gebruiksvriendelijk registratiesysteem dat voldoet aan deze kenmerken (LIZ-model stap 2: Registreren) en de mogelijkheid biedt informatie uit andere registraties te bundelen (bv. klachtenregistratie, interne/externe audits, FOBO-meldingen, ARBO- meldingen)
  • Opstellen en naleven van een heldere registratieprocedure
  • Terugkoppelen naar melder over ontvangst gemeld incident (ontvangstbevestiging)
  • In geval van een calamiteit: handelen conform gemaakte afspraken (indien van toepassing de calamiteit melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg)
  • Indien van toepassing: doorsturen van LIZ activiteit naar hoger niveau conform criteria (LIZ-activiteiten op verschillende niveaus)

    Analyseren:
  • Verwerven van kennis en vaardigheden voor toepassing van oorzakenanalysemethoden
  • Prioriteren van te analyseren incidenten door middel van risicomatrix
  • Analyse van geregistreerde incidenten door middel van oorzakenanalysemethoden
  • Terugkoppeling van analyseresultaten naar zorgverlener en management

    Verbeteren:
  • Verbeteracties aanbevelen/advies uitbrengen aan het management
  • Controleren effect van verbeteracties door middel van trendanalyse en management op de hoogte brengen van uitkomsten
Overstijgende onderzoekscommissie**
Registreren (aanvullend op verantwoordelijkheden onderzoekscommissie):
  • Bundelen van registratiesystemen onderzoekscommissies

    Analyseren (aanvullend op verantwoordelijkheden onderzoekscommissie):
  • Bundelen van oorzakenanalyseresultaten onderzoekscommissies
  • Trendanalyse uitvoeren 

    Verbeteren (aanvullend op verantwoordelijkheden onderzoekscommissie):
  • Verbeteracties aanbevelen/advies uitbrengen aan management en/of Raad van Bestuur
Raad van Bestuur**
Algemene verantwoordelijkheden:
  • Helder communiceren van taken en focus ten aanzien van het systematisch leren van incidenten binnen de zorgorganisatie (ook naar nieuwe en tijdelijke medewerkers) en het controleren van de naleving van deze taken
  • Creëren van (randvoorwaarden voor het ontstaan en in stand houden van) een veiligheidscultuur binnen de instelling
  • Ter beschikking stellen van middelen ten behoeve van het systematisch leren van incidenten binnen de zorgorganisatie
  • Controleren taakuitoefening management
  • In geval van een calamiteit: handelen conform gemaakte afspraken (waaronder publieke communicatie) en de calamiteit melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg

   Registreren:
  • Ter beschikking stellen van middelen voor het inrichten van registratiesystemen binnen de zorgorganisatie

    Analyseren:
  • Ter beschikking stellen van middelen om de (overstijgende) onderzoekscommissie in staat te stellen oorzakenanalyse uit te voeren 

    Verbeteren:
  • Prioriteren van verbetermaatregelen door middel van risicomatrix (rekening houdend met andere beleidsprioriteiten)
  • Ter beschikking stellen van middelen en het creëren van draagvlak voor de inzet van specifieke verbeteracties
Raad van Toezicht**
Algemene verantwoordelijkheden:
  • Controle van de mate waarin de Raad van Bestuur haar algemene en specifieke taken en verantwoordelijkheden in het kader van LIZ nakomt.
 
Toelichting:

 
  • Wettelijke plichten zijn in een stippellijn kader weergegeven.
  • In een kleinere zorgorganisatie (bv. een huisartsenpraktijk) kan het voorkomen dat de functies van:
    * betrokkenen worden uitgevoerd door één of enkele personen
    ** betrokkenen niet van toepassing zijn

     

 

Wagner, C. LIZ-model: Duurzaam verbeteren wie. Uit: www.nivel.nl [Laatst gewijzigd op 05-04-2024; geraadpleegd op 25-04-2024]. URL: https://www.nivel.nl/nl/nivel-onderzoeksprogrammas/organisatie-en-kwaliteit-zorg/dossier-patientveiligheid/landelijk-programma-patientveiligheid-2008-2012/patientveiligheidsinterventie-liz/liz-model/liz-model-stap-4-duurzaam-verbeteren/liz-model-duurzaam-verbeteren-wie