Griepprik: veelgestelde vragen

Wie krijgt een griepprik?

Een griepprik wordt aanbevolen aan mensen van 60 jaar en ouder en aan volwassenen en kinderen met een verhoogd risico om ernstig ziek te worden van de griep, bijvoorbeeld vanwege een longziekte, hartziekte, diabetes, een nierziekte of weinig afweer. Ook wordt de griepprik onder andere aanbevolen aan mensen met zeer enstig overgewicht, een verstandelijke beperking, zwangeren. En aan mensen die in de zorg werken. 

Waarom wordt niet iedereen gevaccineerd tegen griep?

Voor jonge, gezonde volwassenen vormt griep minder gevaar. Ze lopen niet alleen minder risico griep te krijgen, maar ook zal de griep, als deze wel optreedt, minder hevig zijn. Daarom hoeft deze groep dan ook niet gevaccineerd te worden.

Moet ik betalen voor de griepprik?

De griepprik is gratis voor mensen die tot een van de risicogroepen behoren. Meer informatie over de organisatie en financiering van de griepprik vindt u op de website van het RIVM.

Waarom wordt het aanbevolen elk jaar een griepprik te halen?

De hoeveelheid afweerstoffen na de vaccinatie neemt in de loop van de tijd af. Na ongeveer een half jaar begint de bescherming bij de meeste mensen af te nemen. Daarnaast veranderen griepvirusen regelmatig. De afweer verkregen door eerdere infecties of de vaccinatie van het vorige jaar beschermen niet noodzakelijkerwijs tegen gemuteerde griepvirussen. Omdat het virus verandert, moet het vaccin elk jaar aangepast worden aan de meest recente virustypen.

Hoe bepaalt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) welke virustypen in het vaccin komen?

Een netwerk van laboratoria over de hele wereld geeft de vier WHO samenwerkende centra voor griep (Atlanta, Londen, Melbourne en Tokio) de mogelijkheid om een zo goed mogelijke inschatting te maken van de virussen die waarschijnlijk rond zullen gaan. De vaccins worden elk jaar aangepast zodat de meest recente griepvirussen in het vaccin voor het volgende jaar zitten.

Waar bestaat het griepvaccin uit?

Het griepvaccin bevat verschillende typen geïnactiveerd (dood) virus. De virussen worden gekweekt in bevruchte kippeneieren, vervolgens gedood en gezuiverd alvorens het vaccin wordt gemaakt. Globaal genomen levert één ei genoeg virus voor één vaccin dosis.

Geeft de griepprik bijwerkingen?

De griepprik geeft weinig bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerking van de griepprik is roodheid en pijn op de plaats van injectie. Daarnaast kunnen in enkele gevallen lichte koorts en pijnlijke spieren optreden. (Zie ook www.lareb.nl)

Hoe werkt de bescherming van de griepprik?

Na de vaccinatie begint het afweersysteem met de productie van antilichamen tegen de virale eiwitten uit het vaccin. Als vervolgens blootstelling met het echte virus plaatsvindt, binden de antilichamen zich aan binnendringende griepvirussen, zodat deze geëlimineerd kunnen worden en het weefsel geen schade (meer) oploopt. Hierdoor worden mensen niet ziek of zijn de klachten minder ernstig.

Wanneer moet je gevaccineerd worden?

Het is lastig om aan te geven wat precies het beste moment voor de griepprik is aangezien het begin van de jaarlijkse epidemie elk jaar varieert. In het noordelijke halfrond is de beste tijd om gevaccineerd te worden tussen half oktober en eind november.

Hoe effectief is het griepvaccin?

Als u de griepprik haalt, is de kans om griep te krijgen kleiner. Hoe goed de griepprik werkt is per jaar en per persoon verschillend. Dit komt onder andere door:

• hoe goed de griepprik past bij de griepvirussen die er in die winter zijn
• de afweer van de persoon die de griepprik krijgt

De effectiviteit van de griepprik is gemiddeld 30%. Dit betekent dat de griepprik er bij 30 van de 100 mensen voor zorgt dat zij geen griep krijgen. De kans op ziekenhuisopname is 40% lager.

Bij de mensen met een griepvaccinatie die toch griep krijgen, zorgt de griepprik er meestal voor dat zij minder ernstig ziek worden. Dit is vooral van belang voor mensen die vanwege een aandoening of hun leeftijd een minder goed werkende afweer hebben.

Kun je griep krijgen als je gevaccineerd bent?

Het is mogelijk dat (vooral oudere) mensen toch griep krijgen terwijl ze gevaccineerd zijn (zie ook vorige vraag). Mensen die toch griep krijgen ondanks een griepprik, zijn meestal minder ernstig ziek en hebben een lagere kans op complicaties van griep, zoals longontsteking, ziekenhuisopname of overlijden.

Waarom wisselt de effectiviteit van de griepprik?

In het voorjaar wordt gestart met het samenstellen van de griepprik. Deskundigen bekijken ieder jaar welke griepvirussen waarschijnlijk gaan komen in de winter. Die virussen worden in de griepprik opgenomen.
Het duurt ruim een half jaar om de griepprik te maken. In dit half jaar kunnen nieuwe varianten van griepvirussen ontstaan en griep veroorzaken. Tegen die nieuwe varianten werkt de griepprik mogelijk minder goed.

Werkt de griepprik bij iedereen even goed?

De griepprik werkt het best als de persoon die de griepprik krijgt een goede weerstand heeft.
Iemand met een minder goede weerstand maakt minder afweerstoffen tegen het griepvirus. Toch kan iemand met een minder goede weerstand voldoende afweerstoffen maken om beschermd te zijn tegen de griep of de gevolgen van griep.
Juist mensen met een verminderde afweer hebben meer kans dat griep leidt tot ernstige ziekte of zelfs sterfte. Om zich daartegen te beschermen, is het zinvol voor hen om de griepprik te halen.

Kan ik griep krijgen van de griepprik?

Nee, de griepprik kan geen griep veroorzaken. Ook niet bij mensen met een minder goede weerstand. In de Nederlandse griepprik zitten dode deeltjes van griepvirussen en daar kunt u geen griep van krijgen. Alleen van een levend griepvirus kunt u griep krijgen.
Sommige mensen kunnen zich een paar dagen na de griepprik wel minder lekker voelen. En bijvoorbeeld lichte verhoging krijgen. Dit is geen griep, maar een normale reactie van het lichaam op een inenting. Een dergelijke reactie is vergelijkbaar met die bij vaccinatie van jonge kinderen.

Wat is de samenstelling van het griepvaccin?

Het vaccin dat in de winter 2022/2023 wordt gebruikt is een quadrivalent vaccin dat beschermt tegen het griepvirus type A en B. De samenstelling bestaat uit vier influenzavirussen:

• A/Victoria/2570/2019 (H1N1)pdm09-achtig virus
• A/Darwin/9/2021 (H3N2)-like virus
• B/Austria/1359417/2021 (B/Victoria lineage)-like virus
• B/Phuket/3073/2013 (B/Yamagata lineage)-like virus

Huisartsen gebruiken de volgende drie vaccins: Influvac Tetra (leverancier: Viatris), Vaxigrip Tetra (leverancier: Sanofi) en Fluarix Tetra (leverancier: GSK). De bijsluiterteksten van deze vaccins vindt u op de website van het RIVM.