ICPC-rubriek Anorexia Nervosa, Boulimia Nervosa en Eetbuistoornis - Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn

Bij alle drie de morbiditeiten is er sprake van een psychiatrische ziekte, een eetstoornis.
Bij anorexia nervosa heeft iemand een vervormd beeld van het eigen lichaam, een grote angst om dik te worden, en probeert de persoon niet een normaal lichaamsgewicht na te streven. De letterlijke vertaling van de term is 'gebrek aan eetlust door een psychische oorzaak'. Patiënten met anorexia nervosa ontkennen vaak hun ziekte en komen eerder voor andere klachten of op advies van anderen bij hun huisarts.
Bij boulimia nervosa heeft iemand terugkerende eetbuien die worden gevolgd door opzettelijke handelingen die de opname van het voedsel compenseren en gewichtstoename verhinderen, zoals braken en excessief sporten. Ook patiënten met boulimia nervosa beseffen goed dat zij gestoord eetgedrag hebben, maar verbergen dit vaak omdat ze zich ervoor schamen.
Bij een eetbuistoornis, ook wel ‘binge eating disorder’ genoemd, heeft een persoon eetbuien vergelijkbaar met die van een patiënt met boulimia nervosa, maar met dit verschil dat deze persoon het ingenomen voedsel niet probeert kwijt te raken. Dit kan leiden tot overgewicht, maar dat hoeft niet.

Diagnostische criteria ICPC-rubriek Anorexia Nervosa, Boulimia Nervosa en Eetbuistoornis

Voor het goed diagnosticeren van deze morbiditeiten is het volgende van belang:

• De patiënt met een eetbuistoornis dient zelf te rapporteren te lijden onder de eetbuien (bijvoorbeeld door depressieve gevoelens hierover te hebben). Tevens dienen de eetbuistoornissen tweemaal per week of vaker voor te komen, dus niet bijvoorbeeld alleen premenstrueel.
• Omdat het alle drie langdurige eetstoornissen betreft, is naast registratie van de incidentie, het aantal nieuwe gevallen per jaar, ook een registratie van de puntprevalentie belangrijk, het aantal gevallen dat op 1 januari per jaar onder behandeling is.

Diagnostische criteria Anorexia Nervosa (AN)

1. Energie-inname beperkt ten opzichte van energiebehoefte, wat leidt tot significant verlaagd lichaamsgewicht ten opzichte van leeftijd, geslacht, ontwikkelingstraject en fysieke gezondheid.
2. Intense angst om aan te komen of dik te worden, of aanhoudend gedrag dat gewichtstoename in de weg staat, zelfs bij significant verlaagd gewicht.
3. Verstoorde waarneming van eigen lichaamsgewicht of -vorm, overmatige invloed van lichaamsgewicht of -vorm op zelfwaardering, of aanhoudend gebrek aan erkenning van de ernst van het lage lichaamsgewicht.

Diagnostische criteria Boulimia Nervosa (BN)

1. Herhaalde episodes van eetbuien. Een eetbui wordt gekenmerkt door:
   a. het in een discrete periode (bv 2 uur tijd) eten van een hoeveelheid voedsel die duidelijk groter is dan de meeste mensen gedurende eenzelfde tijd en onder dezelfde omstandigheden zouden eten
   b. een gevoel van controleverlies tijdens deze periode
2. Herhaald ongepast compensatiegedrag om gewichtstoename te voorkomen, zoals zelfopgewekt braken, misbruik van laxantia, diuretica of andere medicatie, vasten, of overmatige inspanning / overmatig sporten.
   a. eetbuien en compensatiegedrag treden tenminste 1x per week gedurende 3 maanden op
   b. zelfbeoordeling wordt overmatig beïnvloed door lichaamsvorm en -gewicht

Diagnostische criteria Eetbuistoornis (Binge Eating Disorder / BE)

1. Herhaalde episodes van eetbuien. De eetbui wordt gekenmerkt door:
   a. het in een discrete periode (bijvoorbeeld 2 uur tijd) eten van een hoeveelheid voedsel die duidelijk groter is dan de meeste mensen gedurende eenzelfde tijd en onder dezelfde omstandigheden zouden eten
   b. een gevoel van controleverlies over het eten tijdens deze periode
2. De eetbui-episode heeft tenminste drie van de volgende kenmerken:
   a. sneller eten dan normaal
   b. dooreten tot het onaangenaam vol voelt
   c. eten zonder hongergevoel
   d. alleen / in afzondering eten vanwege gêne
   e. gevoelens van walging hebben ten opzichte van zichzelf, depressieve gevoelens of zich schuldig voelen na de eetbui
   f. duidelijk van streek zijn over de eetbuien
3. De eetbuien komen gemiddeld tenminste 1x per week gedurende 3 maanden voor.
4. De eetbuien gaan NIET gepaard met herhaald ongepast compensatiegedrag (zoals purgeren, vasten, overmatige inspanning / overmatig sporten).

Diagnostische criteria Voedselinname-vermijdende / -beperkende stoornis (ARFID)

1. Voedselvermijding gebaseerd op de sensorische kenmerken als een gebrek aan interesse in eten of voeding of een afkeer van de gevolgen van eten. Dit uit zich als een aanhoudend tekortschieten in het voldoen aan passende voedings- of energiebehoeften, in samenhang met één of meer van de volgende kenmerken: 
   1. significant gewichtsverlies (of achterwege blijven van verwachte gewichtstoename / stagnerende groei bij kinderen)
   2. significante voedingsdeficiëntie
   3. afhankelijkheid van sondevoeding
   4. duidelijke verstoring van het psychosociale functioneren
2. De stoornis kan niet enkel vanuit een gebrek aan beschikbare voeding of een cultureel opgelegd gebruik verklaard worden.
3. De stoornis treedt niet enkel op tijdens het beloop van anorexia nervosa of bulimia nervosa en er is geen sprake van een verstoorde waarneming van eigen lichaamsgewicht of -vorm.
4. Als de symptomen optreden in de context van een medisch toestandsbeeld of een andere psychische stoornis, dan zijn deze voldoende ernstig voor afzonderlijke klinische aandacht.

Diagnostische criteria Pica

1. Het aanhoudend eten van niet-voedende, niet als voedsel bedoelde stoffen gedurende ten minste één maand.
2. Het eten van deze stoffen is ongepast voor het ontwikkelingsniveau van het individu (doorgaans een minimumleeftijd van 2 jaar).
3. Het eetgedrag maakt geen deel uit van een cultureel opgelegd gebruik.
4. Als het afwijkende eetgedrag in de context van een andere psychische stoornis optreedt (bijvoorbeeld een verstandelijke beperking, een pervasieve ontwikkelingsstoornis of schizofrenie), dan is deze voldoende ernstig voor afzonderlijke klinische aandacht.

Diagnostische criteria Ruminatiestoornis

1. Het herhaald regurgiteren / oprispen van voeding gedurende tenminste één maand. Opgerispt eten kan opnieuw gekauwd of ingeslikt en weer uitgespuugd worden.
2. Het herhaaldelijk regurgiteren kan niet enkel vanuit een gastro-intestinale of ander algemeen medisch toestandsbeeld (bijvoorbeeld gastro-oesofagale reflux) verklaard worden.
3. Het gedrag treedt niet enkel op tijdens het beloop van anorexia nervosa, boulimia nervosa, de eetbuistoornis, of de voedselinname-vermijdende / -beperkende stoornis.
4. Als de symptomen in de context van een andere psychische stoornis optreden (bijvoorbeeld een verstandelijke beperking of een pervasieve ontwikkelingsstoornis), dan zijn deze voldoende ernstig voor afzonderlijke klinische aandacht.

Peilstationsmodule: te gebruiken ICPC-code

De volgende ICPC-codes zijn van toepassing voor deze rubriek
T06 - Anorexia nervosa / boulimia nervosa

ICPC-trigger: vervolgvragen bij registreren
Bij het registreren vult u ook in:

• leeftijd in jaren / geboortedatum
• geslacht
• lengte en gewicht bij eerste consult (indien onbekend, graag noteren of er sprake was van ondergewicht / normaal gewicht / overgewicht)
• gegevens over menstruatie
• frequentie van de eetaanvallen
• frequentie van het braken
• naam en hoeveelheid laxantia per dag
• overige methoden om af te vallen
• eventueel verwezen naar ...
• basisgegevens over gezinssamenstelling, beroep ouders en beroep patiënt
• woonplaats en geboorteplaats van patiënt of desgewenst code urbanisatiegraad van de woonplaats en geboorteplaats
• overige bijzonderheden