Senior researcher Healthcare System and Governance
Publicatie
Publication date
De zorg van medisch specialisten: eindrapportage van een verkennende studie naar probleemsituaties in de medisch specialistische zorg: meningen en ervaringen van medisch specialisten.
Hutten, J.B.F., Beaujean, D.J.M.A., Groenewegen, P.P. De zorg van medisch specialisten: eindrapportage van een verkennende studie naar probleemsituaties in de medisch specialistische zorg: meningen en ervaringen van medisch specialisten. Utrecht: NIVEL, 2003. 107 p.
Download the PDF
Vooral door capaciteitsproblemen in de ziekenhuizen moeten medisch specialisten patiënten die acuut hulp nodig hebben soms noodgedwongen overplaatsen naar een andere afdeling of een ander ziekenhuis. Volgens de medisch specialisten brengt dit ongewenste risico's met zich mee.
Uit een onderzoek door het NIVEL in opdracht van de Orde van Medisch Specialisten blijkt dat een ruime meerderheid van de medisch specialisten in Nederland meent dat ze hun patiënten regelmatig niet de zorg kunnen bieden die nodig is. Het lijkt er op dat er een kloof is ontstaan tussen de medische mogelijkheden en wat specialisten zelf als goed medisch handelen zien enerzijds en wat er in de praktijk mogelijk is anderzijds.
Op 9 september 2003 wordt de eindrapportage van het onderzoek door de opdrachtgever - de Orde van Medisch Specialisten aangeboden aan Erica Terpstra, voorzitter van de Vaste Kamercommissie voor de Volksgezondheid.
Vervolgonderzoek
Het onderzoek is een vervolg op een telefonische enquête die in 2002 onder 255 medisch specialisten werd gehouden. Bijna 70% van deze medisch specialisten vertelde regelmatig niet de zorg te kunnen bieden die volgens hen nodig is. De informatie uit de telefonische enquête is gebruikt om het probleem preciezer te definiëren en af te bakenen. In de eindrapportage geven 113 van de 500 geselecteerde medisch specialisten uit alle disciplines schriftelijk informatie over de meest recente acute probleemsituatie waarin zij niet de zorg konden geven die huns inziens nodig was.
Omdat dit onderwerp nog niet eerder systematisch is onderzocht, heeft het NIVEL-onderzoek een oriënterend karakter. Het ging vooral om het verder definiëren van het begrip 'sluipend kwaliteitsverlies', een inschatting van de omvang van het probleem en de toekomstige manier om de problematiek objectief te meten.
Problemen
Een te kleine capaciteit in het eigen ziekenhuis is volgens de medisch specialisten de belangrijkste oorzaak van de problemen in de specialistische zorg. In 36 procent van de acute probleemsituaties moest een specialist een patiënt overplaatsen naar een ander ziekenhuis. Het vervoer van een ernstig zieke patiënt per ambulance of helikopter is echter niet risicoloos. In 30 procent van de acute probleemsituaties werd de behandeling uitgesteld. In enkele van de beschreven acute gevallen moest een specialist de patiënt overplaatsen naar een ander type medische zorg. De patiënt kreeg dan bijvoorbeeld poliklinische zorg in plaats van de noodzakelijke ziekenhuisopname. Ook moesten sommige specialisten een patiënt in plaats van op de intensive care op een reguliere afdeling laten opnemen. Ook dit leidt volgens de specialisten niet tot de beste zorg voor de patiënt.
Gevolgen
Ongeveer een kwart van alle in het onderzoek beschreven probleemsituaties, heeft uiteindelijk nadelige gevolgen voor patiënten gehad. Zij houden lichamelijke of geestelijke problemen over aan een te late of niet optimale behandeling of aan de psychische stress, veroorzaakt door het lange wachten. Vooral bij kanker en bij complicaties bij bevallingen zijn de capaciteitsproblemen in de medisch-specialistische zorg een probleem.
Reactie Orde
De Orde van Medisch Specialisten is verontrust over de resultaten van het NIVEL-onderzoek. Rob Valentijn, algemeen voorzitter: "Dit beeld bevestigt een indruk die vele medisch specialisten en patiënten allang hebben. Krapte en schraalte in de zorg leidt tot kwaliteitsverlies en het is onaanvaardbaar dat dit wordt geaccepteerd."
De gehele sector moet de handen ineen slaan om deze trend te keren. De Orde zal er bij overheid en politiek op aandringen dat er op korte termijn een onderzoek wordt uitgevoerd naar veiligheid van patiënten in ziekenhuizen. Al in april verzocht de Orde samen met het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO om financiering van het onderzoek, dat inzicht moet geven in de omvang en aard van vermijdbare gezondheidsschade. Tot op heden komt het ministerie van VWS echter nog niet over de brug.
Verder wijst de Orde erop dat kennis over risicomomenten voor patiënten wel beschikbaar is, maar sneller in alle ziekenhuizen moeten worden gebruikt om risico's te verkleinen. De resultaten van het NIVEL-onderzoek zullen de Orde helpen medisch specialisten meer bewust te maken van de problematiek en de voor handen zijnde oplossingen.
De Orde benadrukt dat de medisch-specialistische zorg in Nederland goed en betrouwbaar is, maar dat er gezamenlijke inspanning nodig is om deze verworvenheid ook in de toekomst nog te behouden.
Uit een onderzoek door het NIVEL in opdracht van de Orde van Medisch Specialisten blijkt dat een ruime meerderheid van de medisch specialisten in Nederland meent dat ze hun patiënten regelmatig niet de zorg kunnen bieden die nodig is. Het lijkt er op dat er een kloof is ontstaan tussen de medische mogelijkheden en wat specialisten zelf als goed medisch handelen zien enerzijds en wat er in de praktijk mogelijk is anderzijds.
Op 9 september 2003 wordt de eindrapportage van het onderzoek door de opdrachtgever - de Orde van Medisch Specialisten aangeboden aan Erica Terpstra, voorzitter van de Vaste Kamercommissie voor de Volksgezondheid.
Vervolgonderzoek
Het onderzoek is een vervolg op een telefonische enquête die in 2002 onder 255 medisch specialisten werd gehouden. Bijna 70% van deze medisch specialisten vertelde regelmatig niet de zorg te kunnen bieden die volgens hen nodig is. De informatie uit de telefonische enquête is gebruikt om het probleem preciezer te definiëren en af te bakenen. In de eindrapportage geven 113 van de 500 geselecteerde medisch specialisten uit alle disciplines schriftelijk informatie over de meest recente acute probleemsituatie waarin zij niet de zorg konden geven die huns inziens nodig was.
Omdat dit onderwerp nog niet eerder systematisch is onderzocht, heeft het NIVEL-onderzoek een oriënterend karakter. Het ging vooral om het verder definiëren van het begrip 'sluipend kwaliteitsverlies', een inschatting van de omvang van het probleem en de toekomstige manier om de problematiek objectief te meten.
Problemen
Een te kleine capaciteit in het eigen ziekenhuis is volgens de medisch specialisten de belangrijkste oorzaak van de problemen in de specialistische zorg. In 36 procent van de acute probleemsituaties moest een specialist een patiënt overplaatsen naar een ander ziekenhuis. Het vervoer van een ernstig zieke patiënt per ambulance of helikopter is echter niet risicoloos. In 30 procent van de acute probleemsituaties werd de behandeling uitgesteld. In enkele van de beschreven acute gevallen moest een specialist de patiënt overplaatsen naar een ander type medische zorg. De patiënt kreeg dan bijvoorbeeld poliklinische zorg in plaats van de noodzakelijke ziekenhuisopname. Ook moesten sommige specialisten een patiënt in plaats van op de intensive care op een reguliere afdeling laten opnemen. Ook dit leidt volgens de specialisten niet tot de beste zorg voor de patiënt.
Gevolgen
Ongeveer een kwart van alle in het onderzoek beschreven probleemsituaties, heeft uiteindelijk nadelige gevolgen voor patiënten gehad. Zij houden lichamelijke of geestelijke problemen over aan een te late of niet optimale behandeling of aan de psychische stress, veroorzaakt door het lange wachten. Vooral bij kanker en bij complicaties bij bevallingen zijn de capaciteitsproblemen in de medisch-specialistische zorg een probleem.
Reactie Orde
De Orde van Medisch Specialisten is verontrust over de resultaten van het NIVEL-onderzoek. Rob Valentijn, algemeen voorzitter: "Dit beeld bevestigt een indruk die vele medisch specialisten en patiënten allang hebben. Krapte en schraalte in de zorg leidt tot kwaliteitsverlies en het is onaanvaardbaar dat dit wordt geaccepteerd."
De gehele sector moet de handen ineen slaan om deze trend te keren. De Orde zal er bij overheid en politiek op aandringen dat er op korte termijn een onderzoek wordt uitgevoerd naar veiligheid van patiënten in ziekenhuizen. Al in april verzocht de Orde samen met het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO om financiering van het onderzoek, dat inzicht moet geven in de omvang en aard van vermijdbare gezondheidsschade. Tot op heden komt het ministerie van VWS echter nog niet over de brug.
Verder wijst de Orde erop dat kennis over risicomomenten voor patiënten wel beschikbaar is, maar sneller in alle ziekenhuizen moeten worden gebruikt om risico's te verkleinen. De resultaten van het NIVEL-onderzoek zullen de Orde helpen medisch specialisten meer bewust te maken van de problematiek en de voor handen zijnde oplossingen.
De Orde benadrukt dat de medisch-specialistische zorg in Nederland goed en betrouwbaar is, maar dat er gezamenlijke inspanning nodig is om deze verworvenheid ook in de toekomst nog te behouden.