Coordinator research program Professions in Healthcare and Manpower Planning; endowed professor 'Health workforce and organisation studies', Radboud University, the Netherlands
Publicatie
Publication date
Praktijkovername in de eerste lijn: huisartsen, tandartsen en apothekers over hun overnamewensen als praktijkhouder of praktijkzoeker.
Batenburg, R. Praktijkovername in de eerste lijn: huisartsen, tandartsen en apothekers over hun overnamewensen als praktijkhouder of praktijkzoeker. www.nivel.nl: NIVEL, 2016. 35 p.
Download the PDF
Toegankelijkheid en continuïteit van zorg in de eerste lijn wordt mede bepaald door een goede aansluiting bij praktijkovername. Praktijkovername in de eerste lijn speelt zich dagelijks af, maar wat de verwachtingen en voorkeuren zijn van ‘starters’ (zij die een praktijk willen overnemen) en van ‘stoppers’ (zij die hun praktijk willen overdragen) is nog weinig onderzocht. Dit rapport doet verslag van een onderzoek dat het NIVEL in opdracht van de Rabobank uitvoerde. Voor drie grote beroepsgroepen binnen de eerste lijn (huisartsen, tandartsen en apothekers) is nagegaan hoe zij denken over de voorbereiding en het proces van praktijkovername vanuit starters- en stoppersperspectief.
Vooral onder huisartsen verschillen de profielen en voorkeuren van starters met die van hun stoppende collega’s. Startende huisartsen zijn voor het overgrote deel vrouw, en willen bij voorkeur samen met één of meerdere partners een duo- of groepspraktijk overnemen. De huidige praktijkhoudende huisartsen zijn daarentegen voornamelijk man, solist, en willen bij voorkeur hun praktijk aan één opvolger overdragen. Deze verschillen tussen starters en stoppers zijn bij tandartsen en apothekers kleiner, maar knelpunten kunnen ook op deze overnamemarkten gaan spelen. Zo zal ook bij tandartsen in de komende jaren een snelle uitstroom van mannelijke praktijkhouders plaats vinden die de mismatch met de instroom van vrouwelijke opvolgers kan vergroten. Qua locatie heeft driekwart van de startende apothekers een expliciete voorkeur voor een praktijk in een gezondheidscentrum, tegen minder dan 20% van de startende huisartsen en tandartsen.
Zowel starters als stoppers vinden voorbereiding en het inwinnen van advies en informatie essentieel bij praktijkovername. Stoppende praktijkhouders maken vaak gebruik van ondersteuning en advies in het onderhandelingsproces, en voor het afstemmen van de privé- en zakelijke belangen. Starters zoeken vaak informatie. Vooral startende huisartsen geven aan onvoldoende geïnformeerd te zijn voor een praktijkovername. Zij hebben behoefte aan allerlei soorten informatie: ‘hoe het één en ander in zijn werk gaat’, financieel advies en hoe de zakelijke, privé- en financiële situatie op elkaar af te stemmen. Startende tandartsen en apothekers lijken daarentegen meer voorbereid. Zij zijn gericht op het (financieel) plannen van de overname waarvoor zij vaker een ondernemingsplan opstellen dan hun stoppende collega’s ooit deden.
Verschillen tussen de beroepsgroepen bestaan daarnaast over het onderhandelen over goodwill. Bij een kwart van de startende en stoppende huisartsen stuit dit op principiële bezwaren, tandartsen en apothekers vinden goodwill echter vanzelfsprekend en onderhandelen hier ook vaak zelf over. Daarnaast blijkt dat apothekers het relatief aantrekkelijk zouden vinden om als ex-praktijkeigenaar te blijven investeren in de praktijk; ook startende apothekers vinden dit een aantrekkelijke financieringsoptie.
De resultaten zijn gebaseerd op een web- en schriftelijke enquête die in het voorjaar van 2016 is ingevuld. Daarnaast hebben huisartsen, tandartsen en apothekers die een praktijk zoeken én zij die een praktijk willen overdragen meegedaan aan een online focusgroep waarin zij reageerden op verschillende discussievragen.
Vooral onder huisartsen verschillen de profielen en voorkeuren van starters met die van hun stoppende collega’s. Startende huisartsen zijn voor het overgrote deel vrouw, en willen bij voorkeur samen met één of meerdere partners een duo- of groepspraktijk overnemen. De huidige praktijkhoudende huisartsen zijn daarentegen voornamelijk man, solist, en willen bij voorkeur hun praktijk aan één opvolger overdragen. Deze verschillen tussen starters en stoppers zijn bij tandartsen en apothekers kleiner, maar knelpunten kunnen ook op deze overnamemarkten gaan spelen. Zo zal ook bij tandartsen in de komende jaren een snelle uitstroom van mannelijke praktijkhouders plaats vinden die de mismatch met de instroom van vrouwelijke opvolgers kan vergroten. Qua locatie heeft driekwart van de startende apothekers een expliciete voorkeur voor een praktijk in een gezondheidscentrum, tegen minder dan 20% van de startende huisartsen en tandartsen.
Zowel starters als stoppers vinden voorbereiding en het inwinnen van advies en informatie essentieel bij praktijkovername. Stoppende praktijkhouders maken vaak gebruik van ondersteuning en advies in het onderhandelingsproces, en voor het afstemmen van de privé- en zakelijke belangen. Starters zoeken vaak informatie. Vooral startende huisartsen geven aan onvoldoende geïnformeerd te zijn voor een praktijkovername. Zij hebben behoefte aan allerlei soorten informatie: ‘hoe het één en ander in zijn werk gaat’, financieel advies en hoe de zakelijke, privé- en financiële situatie op elkaar af te stemmen. Startende tandartsen en apothekers lijken daarentegen meer voorbereid. Zij zijn gericht op het (financieel) plannen van de overname waarvoor zij vaker een ondernemingsplan opstellen dan hun stoppende collega’s ooit deden.
Verschillen tussen de beroepsgroepen bestaan daarnaast over het onderhandelen over goodwill. Bij een kwart van de startende en stoppende huisartsen stuit dit op principiële bezwaren, tandartsen en apothekers vinden goodwill echter vanzelfsprekend en onderhandelen hier ook vaak zelf over. Daarnaast blijkt dat apothekers het relatief aantrekkelijk zouden vinden om als ex-praktijkeigenaar te blijven investeren in de praktijk; ook startende apothekers vinden dit een aantrekkelijke financieringsoptie.
De resultaten zijn gebaseerd op een web- en schriftelijke enquête die in het voorjaar van 2016 is ingevuld. Daarnaast hebben huisartsen, tandartsen en apothekers die een praktijk zoeken én zij die een praktijk willen overdragen meegedaan aan een online focusgroep waarin zij reageerden op verschillende discussievragen.
Gegevensverzameling