Effecten van het nieuwe zorgverzekeringsstelsel voor consumenten: een inventarisatie van het onderzoek.

Belangrijke pijlers onder de stelselwijziging zijn onder meer de aannames: dat mensen willen kiezen, dat mensen kiezen op basis van prijs en kwaliteit en dat zorgverzekeraars gaan concurreren op zowel prijs als kwaliteit, waardoor de prijzen lager worden en de kwaliteit beter. Onderzocht moet worden of de zorgverzekeringswet werkt zoals hij bedoeld is en of deze achterliggende aannames inderdaad een sturend mechanisme zijn, of dat er wellicht allerlei onverwachte effecten optreden. Willen mensen inderdaad kiezen of zijn ze inmiddels keuzemoe? Letten ze inderdaad op prijs én kwaliteit of vinden ze eigenlijk vooral de prijs belangrijk?

Met subsidie van het ministerie van VWS inventariseerde het NIVEL wat er aan onderzoek wordt gedaan naar de gevolgen van de stelselwijziging. De inventarisatie laat zien dat er veel onderzoek is naar het functioneren van de verzekeringsmarkt en dan vooral naar het wisselen van zorgverzekeraar. Er is minder onderzoek dat dieper ingaat op de achterliggende aannames en onbedoelde gevolgen van de stelselwijziging. Verzekeraars mogen bijvoorbeeld geen risicoselectie toepassen op de basisverzekering, maar wel op aanvullende verzekeringen. Om dat tegen te gaan, kunnen consumenten zich bij een andere verzekeraar aanvullend verzekeren. Maar hoeveel mensen zullen dat doen?
Verder blijkt het onderzoek dat is gedaan versnipperd en lijken onderzoekers weinig op de hoogte te zijn van de onderzoeken van anderen. Op onderdelen is er coördinatie, er zijn onderzoeken die samen worden gerapporteerd, zoals de monitor verzekeringsmarkt van de NZa en het ZonMw-programma ‘Kiezen in de zorg’.

De onderzoekers inventariseerden lopende en geplande gegevensverzamelingen via bronnenonderzoek van publicaties en websites, ze benaderden sleutelfiguren van brancheorganisaties van verzekeraars tot artsen, toezichthouders, onderzoeksinstituten en VWS. Ze gebruikten daarbij de ‘sneeuwbalmethode’, zij vroegen benaderde personen naar relevante anderen.