Senior researcher General Practice Care, Person-centred Integrated Care
Publicatie
Publication date
Financiële positie van chronisch zieken: gebruik en mogelijkheden van de regeling voor buitengewone uitgaven binnen de Wet inkomstenbelasting 2001.
Rijken, P.M., Janssens, L.R., Können, T.D., Kok, L.M., Spreeuwenberg, P. Financiële positie van chronisch zieken: gebruik en mogelijkheden van de regeling voor buitengewone uitgaven binnen de Wet inkomstenbelasting 2001. Utrecht: NIVEL, Stichting voor Economisch Onderzoek, 2003. 96 p.
Download the PDF
Eenderde van alle chronisch zieken heeft een beschikbaar inkomen van minder dan 1000 euro per maand. Dit komt doordat ze vaker zijn aangewezen op een uitkering en bovendien hoge uitgaven hebben vanwege hun ziekte. Om chronisch zieken en gehandicapten te compenseren voor hun extra uitgaven is er een mogelijkheid gecreëerd om ziektekosten af te trekken van de belasting. Hiervan maakt slechts 11% van de chronisch zieken gebruik. De oorzaken hiervan zijn gelegen in de onbekendheid met de regeling en de toegankelijkheid ervan. Dit blijkt uit een onderzoek van het NIVEL in samenwerking met de Stichting voor Economisch Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam. Het onderzoek is gefinancierd door ZonMw.
Chronisch ziek of gehandicapt zijn brengt veel extra kosten met zich mee. Hieronder vallen eigen bijdragen voor behandelingen en medicijnen, thuiszorg, hulpmiddelen en aanpassingen. Daarnaast zijn er 'verborgen kosten', dat wil zeggen kosten die door gezonde mensen veel minder of zelfs helemaal niet gemaakt worden. Het gaat hierbij onder andere om extra kosten voor voeding of dieet, extra kledingkosten, extra energie- en verwarmingskosten, extra (dure) reiskosten en attentiekosten voor mantelzorgers, omdat je de buurvrouw die steeds je zware boodschappen brengt toch af en toe ook eens een bloemetje of een ander bedankje wilt geven.
Slechts 11% van de chronisch zieken heeft gebruik gemaakt van de aftrekregeling voor buitengewone uitgaven over het belastingjaar 2001. Dit is hetzelfde percentage als in 1999, voor de herziening van de Wet inkomstenbelasting. Volgens berekeningen met cijfers uit het Patiëntenpanel Chronisch zieken zou bijna de helft van de chronisch zieken voor deze regeling in aanmerking komen. De reden dat de regeling niet veel wordt gebruikt is dat veel mensen de regeling niet kennen of dat ze denken dat de regeling niet voor hen geldt. De overheid is dan ook onlangs gestart met een voorlichtingscampagne (de brochure 'Ik heb wat, krijg ik ook wat?') om meer bekendheid te geven aan deze regeling.
Daarnaast vindt de CG-raad, de organisatie die de belangen van gehandicapte en chronisch zieke mensen vertegenwoordigt, dat de fiscale compensatie niet voldoende bij de juiste doelgroep terechtkomt. Degenen met de hoogste inkomens profiteren nu het meest en ook niet-chronisch zieken en niet-gehandicapten kunnen in bepaalde gevallen de aftrekregeling benutten, bijvoorbeeld wanneer zij een uitgebreide ziektekostenverzekering hebben. In de Tweede Kamer zijn verschillende moties ingediend waarin wordt aangedrongen op een oplossing voor dit probleem. In het onderzoek is daarom ook gezocht naar alternatieven voor de huidige regeling. Een alternatief is een aangepaste regeling die niet inkomensafhankelijk is, en waarbij de ziektekostenpremies niet meer aftrekbaar zijn maar alleen de echte ziektekosten. Uit simulaties van deze regeling blijkt dat hierdoor meer chronisch zieken en gehandicapten van de aftrek zouden kunnen profiteren.
Chronisch ziek of gehandicapt zijn brengt veel extra kosten met zich mee. Hieronder vallen eigen bijdragen voor behandelingen en medicijnen, thuiszorg, hulpmiddelen en aanpassingen. Daarnaast zijn er 'verborgen kosten', dat wil zeggen kosten die door gezonde mensen veel minder of zelfs helemaal niet gemaakt worden. Het gaat hierbij onder andere om extra kosten voor voeding of dieet, extra kledingkosten, extra energie- en verwarmingskosten, extra (dure) reiskosten en attentiekosten voor mantelzorgers, omdat je de buurvrouw die steeds je zware boodschappen brengt toch af en toe ook eens een bloemetje of een ander bedankje wilt geven.
Slechts 11% van de chronisch zieken heeft gebruik gemaakt van de aftrekregeling voor buitengewone uitgaven over het belastingjaar 2001. Dit is hetzelfde percentage als in 1999, voor de herziening van de Wet inkomstenbelasting. Volgens berekeningen met cijfers uit het Patiëntenpanel Chronisch zieken zou bijna de helft van de chronisch zieken voor deze regeling in aanmerking komen. De reden dat de regeling niet veel wordt gebruikt is dat veel mensen de regeling niet kennen of dat ze denken dat de regeling niet voor hen geldt. De overheid is dan ook onlangs gestart met een voorlichtingscampagne (de brochure 'Ik heb wat, krijg ik ook wat?') om meer bekendheid te geven aan deze regeling.
Daarnaast vindt de CG-raad, de organisatie die de belangen van gehandicapte en chronisch zieke mensen vertegenwoordigt, dat de fiscale compensatie niet voldoende bij de juiste doelgroep terechtkomt. Degenen met de hoogste inkomens profiteren nu het meest en ook niet-chronisch zieken en niet-gehandicapten kunnen in bepaalde gevallen de aftrekregeling benutten, bijvoorbeeld wanneer zij een uitgebreide ziektekostenverzekering hebben. In de Tweede Kamer zijn verschillende moties ingediend waarin wordt aangedrongen op een oplossing voor dit probleem. In het onderzoek is daarom ook gezocht naar alternatieven voor de huidige regeling. Een alternatief is een aangepaste regeling die niet inkomensafhankelijk is, en waarbij de ziektekostenpremies niet meer aftrekbaar zijn maar alleen de echte ziektekosten. Uit simulaties van deze regeling blijkt dat hierdoor meer chronisch zieken en gehandicapten van de aftrek zouden kunnen profiteren.
