Researcher Learning Health System
Publicatie
Publication date
Formularia in Nederland: een inventarisatie.
Middelweerd, A., Ramerman, L., Lambooij, A., Hek, K., Verheij, R. Formularia in Nederland: een inventarisatie. Utrecht: Nivel, 2020.
Download the PDF
Achtergrond
Een formularium is een beknopte samenvatting van medicamenteuze adviezen bij een ziekte of indicatie en kan de huisarts ondersteunen bij zijn/haar therapiekeuze. Een formularium is gebaseerd op afspraken tussen zorgverleners op landelijk, regionaal of lokaal niveau over welk geneesmiddel de huisarts bij welke indicatie het best kan voorschrijven.
Formularia bestaan al sinds de jaren 70 en sinds de digitalisering van dossiervorming in de huisartsenpraktijk is het mogelijk om de formularia elektronisch beschikbaar te maken. In 2006 maakten 67% van de huisartsen gebruik van een elektronisch formularium (Volkers, 2008). Ondanks de aandacht voor formularia en het groeiende aantal regionale formularia, is op dit moment niet bekend welke formularia er in Nederland bestaan, door wie zij gebruikt worden en hoe zij zich inhoudelijk ten opzichte van elkaar verhouden.
Sinds 2018 is een deel van de honorering van huisartsen gebaseerd op het ‘Formulariumgericht Voorschrijven’. Huisartsen worden beloond op basis van het percentage eerste voorschriften dat conform formularium wordt voorgeschreven. Het gaat hier om een vorm van prestatiebeloning. De formularia die in aanmerking kwamen zijn: het formularium van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Health Base, Nijmegen, FTO Asten, MIJN.streek, Groningen, en SOFA. Er worden echter meer formularia gebruikt in Nederland.
Als huisartsen beloond worden op de mate waarin zij zich aan een bepaald formularium houden, dan is het van groot belang te weten wat die formularia inhouden, hoe ze te werk gaan en hoe ze zich tot elkaar verhouden.
Doel
Doel van dit project was om te beschrijven welke formularia in Nederland beschikbaar zijn voor huisartsen en wat de aard, inhoud en werkwijze van die formularia is en hoe ze tot stand zijn gekomen.
Methode
Bij verschillende bronnen is nagevraagd welke formularia in Nederland beschikbaar zijn. Dat leverde een lijst van 27 formularia op. Aan de vertegenwoordigers van deze formularia is een online vragenlijst toegestuurd. In totaal zijn 22 vragenlijsten ingevuld.
Resultaten
Veertien formularia zijn regionaal van aard, de overige formularia zijn landelijk beschikbaar. Zes formulariacommissies gaven aan dat hun formularium alle ziekten en aandoeningen omvat. De overige 18 richten zich op specifieke aandoeningen. Aanvullend werd meestal gebruik gemaakt van het landelijke formularium van het NHG. Opvallend is het grote aantal formularia dat zich richt op patiënten met Astma en/of COPD.
Er zijn grote verschillen in hoeveel mensen, organisaties en disciplines er betrokken zijn bij de inhoudelijke ontwikkeling van een formularium. Bij de meeste formularia wordt kennis uit de wetenschappelijke literatuur en van de NHG Standaarden verwerkt in het formularium. Belangrijkste redenen om een formularium te ontwikkelen waren kwaliteitsverbetering, doelmatigheid en standaardisatie van farmacotherapie door de huisarts. Er waren grote verschillen in hoe vaak de inhoud van de formularia wordt bijgewerkt, dit varieerde van dagelijks tot één keer per twee jaar.
Conclusie
Formularia kunnen een belangrijk instrument zijn om de kwaliteit van voorschrijven in positieve zin te beïnvloeden, echter is er nauwelijks iets bekend over hoeveel formularia er zijn, hoe ze tot stand zijn gekomen en hoe ze werken. Dit onderzoek maakt duidelijk dat er een grote diversiteit aan formularia is. Ze verschillen niet alleen in scope, maar ook wat betreft werkwijze. Voor zorgverzekeraars en de beroepsgroep is dit belangrijke informatie om te kunnen besluiten of een formularium kan dienen als basis voor honorering van huisartsen. Zij zullen zich moeten beraden over criteria om hierover tot een beslissing te komen. Naast de organisatorische aspecten, waarover dit onderzoek gaat, zijn er inhoudelijke aspecten die daarin kunnen meewegen. Deze kunnen aanzienlijk zijn, maar bleven in dit rapport buiten beschouwing. (aut. ref.)
Een formularium is een beknopte samenvatting van medicamenteuze adviezen bij een ziekte of indicatie en kan de huisarts ondersteunen bij zijn/haar therapiekeuze. Een formularium is gebaseerd op afspraken tussen zorgverleners op landelijk, regionaal of lokaal niveau over welk geneesmiddel de huisarts bij welke indicatie het best kan voorschrijven.
Formularia bestaan al sinds de jaren 70 en sinds de digitalisering van dossiervorming in de huisartsenpraktijk is het mogelijk om de formularia elektronisch beschikbaar te maken. In 2006 maakten 67% van de huisartsen gebruik van een elektronisch formularium (Volkers, 2008). Ondanks de aandacht voor formularia en het groeiende aantal regionale formularia, is op dit moment niet bekend welke formularia er in Nederland bestaan, door wie zij gebruikt worden en hoe zij zich inhoudelijk ten opzichte van elkaar verhouden.
Sinds 2018 is een deel van de honorering van huisartsen gebaseerd op het ‘Formulariumgericht Voorschrijven’. Huisartsen worden beloond op basis van het percentage eerste voorschriften dat conform formularium wordt voorgeschreven. Het gaat hier om een vorm van prestatiebeloning. De formularia die in aanmerking kwamen zijn: het formularium van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Health Base, Nijmegen, FTO Asten, MIJN.streek, Groningen, en SOFA. Er worden echter meer formularia gebruikt in Nederland.
Als huisartsen beloond worden op de mate waarin zij zich aan een bepaald formularium houden, dan is het van groot belang te weten wat die formularia inhouden, hoe ze te werk gaan en hoe ze zich tot elkaar verhouden.
Doel
Doel van dit project was om te beschrijven welke formularia in Nederland beschikbaar zijn voor huisartsen en wat de aard, inhoud en werkwijze van die formularia is en hoe ze tot stand zijn gekomen.
Methode
Bij verschillende bronnen is nagevraagd welke formularia in Nederland beschikbaar zijn. Dat leverde een lijst van 27 formularia op. Aan de vertegenwoordigers van deze formularia is een online vragenlijst toegestuurd. In totaal zijn 22 vragenlijsten ingevuld.
Resultaten
Veertien formularia zijn regionaal van aard, de overige formularia zijn landelijk beschikbaar. Zes formulariacommissies gaven aan dat hun formularium alle ziekten en aandoeningen omvat. De overige 18 richten zich op specifieke aandoeningen. Aanvullend werd meestal gebruik gemaakt van het landelijke formularium van het NHG. Opvallend is het grote aantal formularia dat zich richt op patiënten met Astma en/of COPD.
Er zijn grote verschillen in hoeveel mensen, organisaties en disciplines er betrokken zijn bij de inhoudelijke ontwikkeling van een formularium. Bij de meeste formularia wordt kennis uit de wetenschappelijke literatuur en van de NHG Standaarden verwerkt in het formularium. Belangrijkste redenen om een formularium te ontwikkelen waren kwaliteitsverbetering, doelmatigheid en standaardisatie van farmacotherapie door de huisarts. Er waren grote verschillen in hoe vaak de inhoud van de formularia wordt bijgewerkt, dit varieerde van dagelijks tot één keer per twee jaar.
Conclusie
Formularia kunnen een belangrijk instrument zijn om de kwaliteit van voorschrijven in positieve zin te beïnvloeden, echter is er nauwelijks iets bekend over hoeveel formularia er zijn, hoe ze tot stand zijn gekomen en hoe ze werken. Dit onderzoek maakt duidelijk dat er een grote diversiteit aan formularia is. Ze verschillen niet alleen in scope, maar ook wat betreft werkwijze. Voor zorgverzekeraars en de beroepsgroep is dit belangrijke informatie om te kunnen besluiten of een formularium kan dienen als basis voor honorering van huisartsen. Zij zullen zich moeten beraden over criteria om hierover tot een beslissing te komen. Naast de organisatorische aspecten, waarover dit onderzoek gaat, zijn er inhoudelijke aspecten die daarin kunnen meewegen. Deze kunnen aanzienlijk zijn, maar bleven in dit rapport buiten beschouwing. (aut. ref.)
