Rechtstreekse toegankelijkheid in de gezondheidszorg in relatie tot patiënttevredenheid: een Europees onderzoek.

Achtergrond: In Europa zijn ruwweg twee modellen te onderscheiden voor de toegang tot gezondheidszorg voor patiënten: het poortwachterssysteem, waarbij patiënten voor al hun gezondheidsproblemen eerst naar de huisarts moeten gaan en het systeem van vrije toegang, waarbij alle typen van zorg rechtstreeks toegankelijk zijn voor de patiënt. De meningen lopen uiteen over welk systeem de voorkeur heeft. Een belangrijk speerpunt in de gezondheidszorghervormingen in Europa is het bevorderen van vraaggestuurde zorg. Patiënttevredenheid is daarin een belangrijk criterium om de prestaties van een gezondheidszorgsysteem te bepalen. Doel: Bepalen in welke mate de tevredenheid van patiënten met huisartsenzorg samenhangt met de wijze van toegang tot de zorg. Methode: Wij hebben in 18 Europese landen onderzoek gedaan: de ‘oude’ EU-landen en Noorwegen, IJsland en Zwitserland. We hebben gegevens betrokken door experts in de gezondheidszorg in de deelnemende landen te vragen om voor 17 verschillende soorten zorgaanbieders aan te geven of ze rechtstreeks toegankelijk waren. Zo konden we een toegankelijkheidsscore berekenen aan de hand van het percentage aanbieders dat rechtstreeks toegankelijk was. Bovendien maakten we gebruik van het EUROPEP-onderzoek naar patiënttevredenheid met huisartsenzorg in 14 Europese landen. Resultaten: Hoe meer zorgaanbieders rechtstreeks toegankelijk waren, hoe tevredener patiënten zijn met huisartsenzorg (Pearsons r= 0,54; p=0,05). Tevredenheid met organisatorische aspecten van de huisartsenzorg (waaronder wachttijden en de mogelijkheden om afspraken te maken) correleerde significant met een hogere score op onze toegankelijkheidsschaal (Pearsons r 0,67; p=0,01). Tevredenheid met arts-patiëntcommunicatie (Pearsons r 0,46; p=0,10) en medisch-technische inhoud van de zorg (Pearsons r 0,41; p=0,14) waren niet gerelateerd aan toegankelijkheid. Conclusie: Vrije toegang van zorg blijkt belangrijk voor patiënten. Als patiënten de vrijheid hebben in de keuze voor het type
zorgaanbieder, dan waarderen ze de huisartsenzorg in hun land positiever. Dit heeft echter vooral betrekking op de organisatorische aspecten van de zorg. De toegankelijkheid beïnvloedt kennelijk niet het oordeel van de patiënt over de feitelijke zorg die de huisarts levert. (aut.ref.)