Senior researcher General Practice Care
Publicatie
Publication date
Rol van huisartsenpraktijken tijdens aanhoudende hitte: behandeling en preventie van hittegerelateerde gezondheidsklachten.
Leemrijse, C., Dückers, M., Knottnerus, B. Rol van huisartsenpraktijken tijdens aanhoudende hitte: behandeling en preventie van hittegerelateerde gezondheidsklachten. Utrecht: Nivel, 2023. 38 p.
Download the PDF
Aanhoudende hitte kan gezondheidsklachten veroorzaken of verergeren, met name bij kwetsbare
patiëntengroepen. In dit onderzoek is geïnventariseerd welke rol huisartsenpraktijken spelen in de
behandeling en preventie van hittegerelateerde gezondheidsklachten en op welke manier deze rol
eventueel zou kunnen worden uitgebreid. Honderd huisartsen en 150 praktijkondersteuners (POH’s)
vulden hiervoor een digitale vragenlijst met gesloten en open vragen in. In twee focusgroepen is op
enkele resultaten van de vragenlijst dieper in gegaan. De eerste focusgroep bestond uit zes POH’s uit
praktijken verspreid over Nederland, de tweede focusgroep uit twee huisartsen, een kaderarts Hart-
en Vaatziekten en Diabetes en een kaderhuisarts Diabetes, een openbaar apotheker en een
wijkverpleegkundige. Daar waar in deze samenvatting percentages worden genoemd is de informatie
afkomstig van het vragenlijst onderzoek. Daar waar geen percentages worden genoemd is de
informatie afkomstig van de open vragen uit de vragenlijst en/of uit de focusgroepen. Op grond van
de focusgroep gesprekken zijn aanbevelingen geformuleerd (zie hoofdstuk 5).
Belangrijkste bevindingen
Alertheid bij hittegerelateerde gezondheidsproblemen
• Vrijwel alle huisartsen (89%) en POH’s (95%) die de vragenlijst invulden geven aan dat zij extra
alert zijn op hittegerelateerde klachten of hittestress wanneer zij kwetsbare patiënten zien in een
periode van aanhoudende hitte.
• Huisartsen (82%) en POH’s (84%) zijn extra alert bij het gebruik van bepaalde medicatie, zoals
diuretica, bloeddrukverlagers en diabetesmedicatie.
Bekendheid met informatie en hitteprotocollen
• Huisartsen (59%) en POH’s (82%) denken dat een hitteprotocol voor de praktijk en/of voor de wijk
relevant is om de rol van de huisartsenpraktijk bij signalering en preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen beter te kunnen invullen.
• Het merendeel van de huisartsen (59%) en POH’s (77%) weet niet of er in hun regio een lokaal
hitteplan bestaat.
• Veel huisartsen (72%) en POH’s (84%) geven aan dat meer informatie over de risico’s van hitte en
hittestress (op thuisarts.nl en/of via nascholing) hen zou helpen om de zorg voor kwetsbare
patiënten tijdens perioden van aanhoudende hitte te verbeteren.
• Het merendeel van de huisartsen (66%) heeft nog nooit van het document Hitte van de NHG
gehoord.
In beeld hebben van patiënten die specifiek kwetsbaar zijn voor hittegerelateerde
gezondheidsproblemen en pro-actieve benadering van deze groep
• Acht-en-dertig procent van de huisartsen en 50% van de POH’s zegt de mensen die specifiek
kwetsbaar zijn voor hittestress niet specifiek in beeld te hebben. Deze patiënten zitten bij de helft
van de huisartsen en bij driekwart van de POH’s vooral ‘globaal in het hoofd’.
• Tachtig procent van de huisartsen en 75% van de POH’s onderneemt geen speciale acties om
kwetsbare patiënten pro-actief te benaderen of te monitoren bij hitte.
• Huisartsen en POH’s zouden, als dat financieel/organisatorisch zou passen, tijdens een
hitteperiode meer contact willen hebben met kwetsbare patiënten (45% resp. 62%) en thuiszorg
(54% resp. 55%) en de helft van de huisartsen zou meer willen overleggen met apotheek (54%).
Taken en rollen bij behandeling en preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen
• POH’s (52%) vinden vaker dan huisartsen (25%) dat preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen tot hun taak behoort en besteden in hun consulten met kwetsbare
patiënten ook aandacht aan preventie.
• Meerdere huisartsen benadrukken dat huisartsen vooral goed zijn in individuele preventie, maar
dat de regie voor algemene preventie bij de GGD en de overheid hoort.
• De thuiszorg zou volgens huisartsen (66%) en POH’s (80% een (grotere) rol moeten/kunnen
spelen bij preventie en signalering van hittegerelateerde gezondheidsproblematiek bij kwetsbare
patiënten.
• Binnen de praktijk kunnen assistenten een rol kunnen spelen bij preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen (open vraag en focusgroepen).
Conclusie en aanbevelingen
Vrijwel alle huisartsen en POH’s zeggen rekening te houden met hittegerelateerde klachten of
hittestress wanneer zij kwetsbare patiënten zien in een periode van aanhoudende hitte. Er is
voldoende specifieke informatie over risico’s van en maatregelen bij langdurige hitte beschikbaar,
maar de kennis is niet bij iedereen altijd paraat of goed geïmplementeerd.
Weinig huisartsenpraktijken ondernemen acties om hun kwetsbare patiënten pro-actief te
benaderen in een periode van hitte. Huisartsen en POH’s ervaren hiervoor beperkingen in
beschikbare capaciteit (tijd, menskracht, middelen). Op grond van de bespreking van de resultaten in
de focusgroepen is een aantal aanbevelingen geformuleerd om de zorg voor kwetsbare patiënten
tijdens perioden van hitte te optimaliseren.
Een belangrijke aanbeveling die naar voren kwam is om binnen de huisartsenpraktijk, apotheek of
thuiszorgorganisatie regelmatig aandacht te besteden aan (preventie van) gezondheidsrisico’s van
kwetsbare patiënten in perioden van aanhoudende hitte. Dit kan tijdens een multidisciplinair overleg
(MDO) of teamoverleg, waarbij ook de praktijkassistenten betrokken worden. Bestaande informatie
en lokale hitteprotocollen moeten beter bekend moeten worden gemaakt. De overheid zou een rol
kunnen spelen door middel van publieksvoorlichting om het bewustzijn over de risico’s van hitte en
de te nemen maatregelen te verhogen. Algemene informatie zou op verschillende plaatsen zichtbaar
moeten zijn, bij zorg- en hulpverleners in de wijk en in openbare ruimten.
patiëntengroepen. In dit onderzoek is geïnventariseerd welke rol huisartsenpraktijken spelen in de
behandeling en preventie van hittegerelateerde gezondheidsklachten en op welke manier deze rol
eventueel zou kunnen worden uitgebreid. Honderd huisartsen en 150 praktijkondersteuners (POH’s)
vulden hiervoor een digitale vragenlijst met gesloten en open vragen in. In twee focusgroepen is op
enkele resultaten van de vragenlijst dieper in gegaan. De eerste focusgroep bestond uit zes POH’s uit
praktijken verspreid over Nederland, de tweede focusgroep uit twee huisartsen, een kaderarts Hart-
en Vaatziekten en Diabetes en een kaderhuisarts Diabetes, een openbaar apotheker en een
wijkverpleegkundige. Daar waar in deze samenvatting percentages worden genoemd is de informatie
afkomstig van het vragenlijst onderzoek. Daar waar geen percentages worden genoemd is de
informatie afkomstig van de open vragen uit de vragenlijst en/of uit de focusgroepen. Op grond van
de focusgroep gesprekken zijn aanbevelingen geformuleerd (zie hoofdstuk 5).
Belangrijkste bevindingen
Alertheid bij hittegerelateerde gezondheidsproblemen
• Vrijwel alle huisartsen (89%) en POH’s (95%) die de vragenlijst invulden geven aan dat zij extra
alert zijn op hittegerelateerde klachten of hittestress wanneer zij kwetsbare patiënten zien in een
periode van aanhoudende hitte.
• Huisartsen (82%) en POH’s (84%) zijn extra alert bij het gebruik van bepaalde medicatie, zoals
diuretica, bloeddrukverlagers en diabetesmedicatie.
Bekendheid met informatie en hitteprotocollen
• Huisartsen (59%) en POH’s (82%) denken dat een hitteprotocol voor de praktijk en/of voor de wijk
relevant is om de rol van de huisartsenpraktijk bij signalering en preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen beter te kunnen invullen.
• Het merendeel van de huisartsen (59%) en POH’s (77%) weet niet of er in hun regio een lokaal
hitteplan bestaat.
• Veel huisartsen (72%) en POH’s (84%) geven aan dat meer informatie over de risico’s van hitte en
hittestress (op thuisarts.nl en/of via nascholing) hen zou helpen om de zorg voor kwetsbare
patiënten tijdens perioden van aanhoudende hitte te verbeteren.
• Het merendeel van de huisartsen (66%) heeft nog nooit van het document Hitte van de NHG
gehoord.
In beeld hebben van patiënten die specifiek kwetsbaar zijn voor hittegerelateerde
gezondheidsproblemen en pro-actieve benadering van deze groep
• Acht-en-dertig procent van de huisartsen en 50% van de POH’s zegt de mensen die specifiek
kwetsbaar zijn voor hittestress niet specifiek in beeld te hebben. Deze patiënten zitten bij de helft
van de huisartsen en bij driekwart van de POH’s vooral ‘globaal in het hoofd’.
• Tachtig procent van de huisartsen en 75% van de POH’s onderneemt geen speciale acties om
kwetsbare patiënten pro-actief te benaderen of te monitoren bij hitte.
• Huisartsen en POH’s zouden, als dat financieel/organisatorisch zou passen, tijdens een
hitteperiode meer contact willen hebben met kwetsbare patiënten (45% resp. 62%) en thuiszorg
(54% resp. 55%) en de helft van de huisartsen zou meer willen overleggen met apotheek (54%).
Taken en rollen bij behandeling en preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen
• POH’s (52%) vinden vaker dan huisartsen (25%) dat preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen tot hun taak behoort en besteden in hun consulten met kwetsbare
patiënten ook aandacht aan preventie.
• Meerdere huisartsen benadrukken dat huisartsen vooral goed zijn in individuele preventie, maar
dat de regie voor algemene preventie bij de GGD en de overheid hoort.
• De thuiszorg zou volgens huisartsen (66%) en POH’s (80% een (grotere) rol moeten/kunnen
spelen bij preventie en signalering van hittegerelateerde gezondheidsproblematiek bij kwetsbare
patiënten.
• Binnen de praktijk kunnen assistenten een rol kunnen spelen bij preventie van hittegerelateerde
gezondheidsproblemen (open vraag en focusgroepen).
Conclusie en aanbevelingen
Vrijwel alle huisartsen en POH’s zeggen rekening te houden met hittegerelateerde klachten of
hittestress wanneer zij kwetsbare patiënten zien in een periode van aanhoudende hitte. Er is
voldoende specifieke informatie over risico’s van en maatregelen bij langdurige hitte beschikbaar,
maar de kennis is niet bij iedereen altijd paraat of goed geïmplementeerd.
Weinig huisartsenpraktijken ondernemen acties om hun kwetsbare patiënten pro-actief te
benaderen in een periode van hitte. Huisartsen en POH’s ervaren hiervoor beperkingen in
beschikbare capaciteit (tijd, menskracht, middelen). Op grond van de bespreking van de resultaten in
de focusgroepen is een aantal aanbevelingen geformuleerd om de zorg voor kwetsbare patiënten
tijdens perioden van hitte te optimaliseren.
Een belangrijke aanbeveling die naar voren kwam is om binnen de huisartsenpraktijk, apotheek of
thuiszorgorganisatie regelmatig aandacht te besteden aan (preventie van) gezondheidsrisico’s van
kwetsbare patiënten in perioden van aanhoudende hitte. Dit kan tijdens een multidisciplinair overleg
(MDO) of teamoverleg, waarbij ook de praktijkassistenten betrokken worden. Bestaande informatie
en lokale hitteprotocollen moeten beter bekend moeten worden gemaakt. De overheid zou een rol
kunnen spelen door middel van publieksvoorlichting om het bewustzijn over de risico’s van hitte en
de te nemen maatregelen te verhogen. Algemene informatie zou op verschillende plaatsen zichtbaar
moeten zijn, bij zorg- en hulpverleners in de wijk en in openbare ruimten.
