Weinig RS-virus afgelopen winter door coronamaatregelen; onderzoek voorspelt mogelijke uitbraak deze zomer

Het RS-virus veroorzaakt een (ernstige) luchtweginfectie bij met name jonge kinderen en zorgt normaal gesproken vooral in de winter voor veel ziekenhuisopnames. Sinds de invoering van de coronamaatregelen in 2020 en 2021 is dit nauwelijks het geval. Recent onderzoek van het Nivel en het RIVM toont aan dat naar verwachting een RS-virusepidemie in de komende winter omvangrijker zal zijn dan normaal, maar dat een RS-virusepidemie ook heel goed buiten het gebruikelijke winterseizoen, bijvoorbeeld in de zomer, kan optreden. Met recente berichtgeving door onder andere NOS en het AD lijkt dit laatste scenario werkelijkheid te worden. De officiële cijfers laten de laatste twee weken een toename zien in het aantal patiënten met het RS-virus, maar hebben nog geen epidemische grens bereikt.

De sluiting van de scholen lijkt een belangrijke rol te hebben gespeeld in het remmen en verspreiden van het RS-virus afgelopen winter. In landen waar er sinds de COVID-19 pandemie een verlate RS-virus epidemie is vastgesteld (in de lente of zomer), zoals Frankrijk, IJsland, Australië en Zuid Afrika, waren de basisscholen en kinderopvang geopend vlak voor en tijdens de RS-virusepidemie. Sluiting van de scholen lijkt hierom een belangrijke rol te spelen in de remming van de verspreiding van het RS-virus. Sinds in Nederland de basisscholen en kinderopvang weer geopend zijn, zien we dat het aantal patiënten met een RS-virusinfectie vanaf april iets toeneemt in de virologische weekstaten van de Nederlandse Werkgroep Klinische Virologie. De laatste twee weken is de toename groter, 14 patiënten per week. Bij 21 patiënten per week is er sprake van een epidemie. Naar verwachting zal de uitbraak niet zo groot zijn als in de winterperiodes, dankzij de naderende schoolvakanties.

Aantal patiënten dat positief is getest op RS-virus per week voor de seizoenen 2016-2017 tot en met de winter van 2020-2021. Te zien is dat er afgelopen winter vrijwel geen infecties waren, de laatste weken is er een kleine toename van het aantal infecties te zien maar de epidemische grens is nog niet bereikt. (Bron: de Virologische weekstaten diagnostiekuitslagen van de Nederlandse Werkgroep Klinische Virologie (NWKV) verzameld door circa 25 ziekenhuislaboratoria verspreid over Nederland)

Verwachting volgende RS-virusepidemie: mogelijk groter en buiten het gebruikelijke winterseizoen

Met een literatuuronderzoek hebben we onderzocht wat de impact van de coronamaatregelen is op de verspreiding van het RS-virus. Op basis daarvan hebben we 4 mogelijke scenario’s beschreven voor het tijdstip en de omvang van de volgende RS-virusepidemie in Nederland. De belangrijkste conclusies zijn dat de RS-virusepidemie kan starten buiten het winterseizoen, bijvoorbeeld in de zomer. Dit scenario lijkt momenteel realistisch. Het onderzoek wijst ook uit dat de omvang van de RS-virusepidemie groter zal zijn, omdat meer kinderen (gelijktijdig) vatbaar zijn voor een RS-virusinfectie. Normaal gesproken heeft 60-70% van de kinderen onder de 1 jaar en bijna alle kinderen onder de 2 jaar een RS-virusinfectie doorgemaakt. Doordat er weinig RS-virus was het afgelopen jaar is de groep jonge kinderen zonder immuniteit tegen het RS-virus gegroeid en zal de omvang van de RS-virusepidemie groter zijn. De verwachting is echter wel dat de schoolvakantie het aantal RS-virusinfecties kan remmen.

Voorbereidingen treffen dankzij surveillance

Het monitoren van RS-virusinfecties via surveillance stelt huisartspraktijken en ziekenhuizen in staat om op tijd voorbereid te zijn op een toename van het aantal patiënten, met name jonge kinderen, met een RS-virusinfectie.

Over het onderzoek

We hebben het wekelijks aantal RS-virusinfecties in 2020 vergeleken met voorgaande jaren aan de hand van de Virologische weekstaten diagnostiekuitslagen verzameld door de Nederlandse Werkgroep Klinische Virologie (NWKV). Hierin zijn de rapportages van ongeveer 25 ziekenhuislaboratoria verspreid over Nederland te vinden. Daarnaast hebben we een literatuuronderzoek uitgevoerd om de impact van de coronamaatregelen op de activiteit van het RS-virus te onderzoeken. Alle auteurs zijn werkzaam in de RSV ComNet-studie. De RSV ComNet-studie wordt gefinancierd door Sanofi en AstraZeneca. Zij hebben geen rol gespeeld bij de totstandkoming van dit artikel.