CEO; project coordinator Patient Safety; professor 'Patient safety' at VU University / Amsterdam University Medical Center, the Netherlands
Publicatie
Publication date
De dagelijkse bezetting en kwaliteit van zorg in instellingen voor langdurige zorg.
Hingstman, T.L., Langelaan, M., Wagner, C. De dagelijkse bezetting en kwaliteit van zorg in instellingen voor langdurige zorg. Utrecht: NIVEL, 2012.
Download the PDF
Een goede kwaliteit in de langdurige zorg is niet alleen afhankelijk van voldoende handen aan het bed en een hoog opleidingsniveau van de verpleegkundigen. Afstemming op de zorgvraag van bewoners, een goede werksfeer, samenwerking en overdracht, tevredenheid met het werk en een laag ziekteverzuim blijken zeker zo belangrijk.
Een goed inzicht in de behoefte aan zorg van een patiënt moet het uitgangspunt zijn voor de bezetting van verpleegafdelingen in de langdurige zorg. Dit blijkt uit onderzoek van het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) dat is uitgevoerd voor het ministerie van VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Afdelingen met een gemiddelde bezetting die goed scoren op werksfeer, samenwerking en overdracht, tevredenheid met het werk en een laag ziekteverzuim, scoren net zo hoog op de kwaliteit van zorg als vergelijkbare afdelingen met een bovengemiddelde bezetting. Afdelingen met een vergelijkbare bezetting maar een mindere ‘werkomgeving’ scoren lager. De ‘werkomgeving’ blijkt dus een niet te verwaarlozen factor voor een goede kwaliteit van zorg.
Afstemming op de zorgvraag
Een goede afstemming op de zorgvraag en goede werkomgeving blijken in de praktijk lastig te realiseren. Op een aantal van de onderzochte afdelingen is de dagelijkse bezetting vooral gebaseerd op het beschikbare personeel en vaste of in het verleden gegroeide verhoudingen. Hierdoor hebben niet alle medewerkers het gewenste opleidingsniveau en zijn ze ook niet flexibel in te zetten. Dit maakt het voor deze instellingen moeilijk op de veranderende zorgbehoeftes van bewoners in te spelen. Afdelingen waar het personeelsbestand is gebaseerd op de zorgvraag van de bewoners blijken een betere kwaliteit van zorg te leveren. Taken zijn te koppelen aan competenties van de medewerkers en pieken door cliënten met een andere zorgvraag, verlof of een hoog ziekteverzuim zijn op te vangen met flexibel inzetbaar goed opgeleid personeel.
Leidraad
Afdelingsmanagers hebben behoefte aan een leidraad om hun keuze tussen aantallen en opleidingsniveau van de dagelijkse bezetting te onderbouwen. NIVEL-programmaleider prof.dr. Cordula Wagner: “We hebben in het onderzoek samen met instellingen zo’n leidraad ontwikkeld. Belangrijkste aanknopingspunten van de leidraad zijn dat instellingen werk maken van werksfeer en samenwerking op de afdeling. En dat ze zorgen voor personeel met verschillende opleidingsniveaus en vaardigheden. Variatie maakt het makkelijker goed te plannen.”
Onderzoek
Voor het onderzoek zijn 23 afdelingen van 12 verpleeg- en verzorgingshuizen bezocht. Medewerkers hebben vragenlijsten ingevuld en de onderzoekers hebben de werkroosters geraadpleegd en medewerkers en afdelingshoofden geïnterviewd. Later is op basis van expertmeetings een leidraad ontwikkeld voor de IGZ en voor instellingen om te gebruiken bij keuzes in de dagelijkse bezetting.
Een goed inzicht in de behoefte aan zorg van een patiënt moet het uitgangspunt zijn voor de bezetting van verpleegafdelingen in de langdurige zorg. Dit blijkt uit onderzoek van het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) dat is uitgevoerd voor het ministerie van VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Afdelingen met een gemiddelde bezetting die goed scoren op werksfeer, samenwerking en overdracht, tevredenheid met het werk en een laag ziekteverzuim, scoren net zo hoog op de kwaliteit van zorg als vergelijkbare afdelingen met een bovengemiddelde bezetting. Afdelingen met een vergelijkbare bezetting maar een mindere ‘werkomgeving’ scoren lager. De ‘werkomgeving’ blijkt dus een niet te verwaarlozen factor voor een goede kwaliteit van zorg.
Afstemming op de zorgvraag
Een goede afstemming op de zorgvraag en goede werkomgeving blijken in de praktijk lastig te realiseren. Op een aantal van de onderzochte afdelingen is de dagelijkse bezetting vooral gebaseerd op het beschikbare personeel en vaste of in het verleden gegroeide verhoudingen. Hierdoor hebben niet alle medewerkers het gewenste opleidingsniveau en zijn ze ook niet flexibel in te zetten. Dit maakt het voor deze instellingen moeilijk op de veranderende zorgbehoeftes van bewoners in te spelen. Afdelingen waar het personeelsbestand is gebaseerd op de zorgvraag van de bewoners blijken een betere kwaliteit van zorg te leveren. Taken zijn te koppelen aan competenties van de medewerkers en pieken door cliënten met een andere zorgvraag, verlof of een hoog ziekteverzuim zijn op te vangen met flexibel inzetbaar goed opgeleid personeel.
Leidraad
Afdelingsmanagers hebben behoefte aan een leidraad om hun keuze tussen aantallen en opleidingsniveau van de dagelijkse bezetting te onderbouwen. NIVEL-programmaleider prof.dr. Cordula Wagner: “We hebben in het onderzoek samen met instellingen zo’n leidraad ontwikkeld. Belangrijkste aanknopingspunten van de leidraad zijn dat instellingen werk maken van werksfeer en samenwerking op de afdeling. En dat ze zorgen voor personeel met verschillende opleidingsniveaus en vaardigheden. Variatie maakt het makkelijker goed te plannen.”
Onderzoek
Voor het onderzoek zijn 23 afdelingen van 12 verpleeg- en verzorgingshuizen bezocht. Medewerkers hebben vragenlijsten ingevuld en de onderzoekers hebben de werkroosters geraadpleegd en medewerkers en afdelingshoofden geïnterviewd. Later is op basis van expertmeetings een leidraad ontwikkeld voor de IGZ en voor instellingen om te gebruiken bij keuzes in de dagelijkse bezetting.