Senior researcher General Practice Care, Person-centred Integrated Care
Publicatie
Publication date
Niet ouderdom maar bijkomende kwalen bemoeilijken leven met kanker.
Hopman, P., Rijken, M. Niet ouderdom maar bijkomende kwalen bemoeilijken leven met kanker. www.nivel.nl: NIVEL, 2013.
Download the PDF
Niet zozeer de leeftijd maar vooral bijkomende ziekten verminderen de kwaliteit van leven van oudere patiënten met kanker. Ouderen en jongeren met kanker ervaren eenzelfde kwaliteit van leven, maar kankerpatiënten met bijkomende ziekten hebben een mindere kwaliteit van leven en zijn vaker arbeidsongeschikt dan andere kankerpatiënten.
Door de vergrijzing is de verwachting dat het aantal ouderen met kanker zal toenemen. Nu al is zo’n 60% van de kankerpatiënten ouder dan 65 jaar als de diagnose wordt gesteld. Toch is er vrij weinig bekend over kanker bij ouderen. Het meeste onderzoek wordt verricht bij mensen tussen de 30 en 55 jaar. Met subsidie van KWF Kankerbestrijding, dat een speerpunt maakte van kanker bij ouderen, deden het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) en IKNL onderzoek binnen het Panel Leven met Kanker. In dit panel zijn ouderen ruimschoots vertegenwoordigd.
Bijkomende ziekten
Bijkomende ziekten blijken een belangrijke rol te spelen. Naast kanker heeft 70% van de ouderen één of meer andere aandoeningen, zoals diabetes, hart- en vaatziekten of artrose. Zowel oudere als jongere kankerpatiënten met bijkomende ziekten hebben een verminderde kwaliteit van leven en ervaren meer belemmeringen in hun werk. Deze hogere ‘ziektelast’ blijkt minder sterk samen te hangen met de leeftijd dan met de bijkomende ziekten.
Arbeidsongeschikt
Ruim een derde (34%) van de kankerpatiënten met bijkomende ziekten (comorbiditeit) is geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt verklaard en slechts één op de tien (11%) van de kankerpatiënten zonder bijkomende ziekten. Dit hangt deels samen met de hogere leeftijd van de groep kankerpatiënten met bijkomende ziekten, maar ook binnen leeftijdsgroepen blijven verschillen zichtbaar tussen mensen mét en zónder bijkomende ziekten. Van de mensen met bijkomende ziekten heeft 26% een arbeidsongeschiktheidsuitkering, van de anderen maar 3%.
Oud en jong
Oudere mensen met kanker blijken hun kwaliteit van leven hetzelfde in te schatten als jongere mensen. Ze beoordelen hun algemene gezondheid gelijk en ze rapporteren een vergelijkbare mate van vermoeidheid, gevoelens van angst en depressieve klachten, en ze ervaren eenzelfde steun vanuit hun directe omgeving. Wél vinden kankerpatiënten dat hun lichamelijke functioneren wat minder wordt met de leeftijd, maar dit is in vergelijkbare mate ook zo bij ouderen zonder kanker. Dit lijkt een ‘normaal leeftijdseffect’ te zijn.
Panel Leven met Kanker
Het onderzoek is gebaseerd op een enquête onder 325 deelnemers van het Panel Leven met Kanker. Het panel vormt een representatieve afspiegeling van de (ex-)kankerpatiënten in Nederland die bij de diagnose een relatief gunstige overlevingskans hadden.
Door de vergrijzing is de verwachting dat het aantal ouderen met kanker zal toenemen. Nu al is zo’n 60% van de kankerpatiënten ouder dan 65 jaar als de diagnose wordt gesteld. Toch is er vrij weinig bekend over kanker bij ouderen. Het meeste onderzoek wordt verricht bij mensen tussen de 30 en 55 jaar. Met subsidie van KWF Kankerbestrijding, dat een speerpunt maakte van kanker bij ouderen, deden het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) en IKNL onderzoek binnen het Panel Leven met Kanker. In dit panel zijn ouderen ruimschoots vertegenwoordigd.
Bijkomende ziekten
Bijkomende ziekten blijken een belangrijke rol te spelen. Naast kanker heeft 70% van de ouderen één of meer andere aandoeningen, zoals diabetes, hart- en vaatziekten of artrose. Zowel oudere als jongere kankerpatiënten met bijkomende ziekten hebben een verminderde kwaliteit van leven en ervaren meer belemmeringen in hun werk. Deze hogere ‘ziektelast’ blijkt minder sterk samen te hangen met de leeftijd dan met de bijkomende ziekten.
Arbeidsongeschikt
Ruim een derde (34%) van de kankerpatiënten met bijkomende ziekten (comorbiditeit) is geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt verklaard en slechts één op de tien (11%) van de kankerpatiënten zonder bijkomende ziekten. Dit hangt deels samen met de hogere leeftijd van de groep kankerpatiënten met bijkomende ziekten, maar ook binnen leeftijdsgroepen blijven verschillen zichtbaar tussen mensen mét en zónder bijkomende ziekten. Van de mensen met bijkomende ziekten heeft 26% een arbeidsongeschiktheidsuitkering, van de anderen maar 3%.
Oud en jong
Oudere mensen met kanker blijken hun kwaliteit van leven hetzelfde in te schatten als jongere mensen. Ze beoordelen hun algemene gezondheid gelijk en ze rapporteren een vergelijkbare mate van vermoeidheid, gevoelens van angst en depressieve klachten, en ze ervaren eenzelfde steun vanuit hun directe omgeving. Wél vinden kankerpatiënten dat hun lichamelijke functioneren wat minder wordt met de leeftijd, maar dit is in vergelijkbare mate ook zo bij ouderen zonder kanker. Dit lijkt een ‘normaal leeftijdseffect’ te zijn.
Panel Leven met Kanker
Het onderzoek is gebaseerd op een enquête onder 325 deelnemers van het Panel Leven met Kanker. Het panel vormt een representatieve afspiegeling van de (ex-)kankerpatiënten in Nederland die bij de diagnose een relatief gunstige overlevingskans hadden.