Ondanks verminderde vraag toch knelpunten in kraamzorg

De vraag naar kraamzorg daalt, omdat er minder kinderen geboren worden. Toch zijn er knelpunten in de kraamzorg.Dit blijkt uit een onderzoek van het NIVEL naar ontwikkelingen op het gebied van de kraamzorg in Nederland, met subsidie van FAOT. Het onderzoek bestond uit een analyse van demografische prognose gegevens van het CBS, een enqute onder kraamzorgaanbieders (n=42) en zorgverzekeraars (n=8), een beknopte literatuurstudie en gesprekken met experts.

Veranderingen in de vraag naar kraamzorg
De vraag naar kraamzorg zal in de komende jaren teruglopen omdat er minder kinderen geboren worden. Ook de gemiddelde duur van de kraamzorg neemt af. Zo blijkt uit de productiegegevens van de jaren 2004 en 2005 van de respondenten dat de gemiddelde zorgduur voor kraamzorg inclusief partusassistentie (zorg tijdens de bevalling) is gedaald van 43,05 uur in 2004 naar 41,60 uur in 2005 per bevalling. Het totaal aantal werkzame kraamverzorgenden is ook teruggelopen, van naar schatting 10.000 op 31 december 2004 tot ongeveer 9.000 op 30 april 2006.

Het gebruik van een indicatie protocol, of dat nu het Landelijk Indicatie Protocol Kraamzorg of een ander indicatie protocol is, heeft volgens de meeste kraamzorgaanbieders uit dit onderzoek (34 van de 42) tot gevolg gehad dat de gemiddelde zorgduur voor kraamzorg is afgenomen. De zorgverzekeraars zijn wat terughoudender in hun antwoorden: drie (van de acht) respondenten geven aan dat gebruik van een indicatie protocol volgens hen geen invloed heeft gehad op de gemiddelde zorgduur, twee geven aan dat de gemiddelde zorgduur erdoor is gedaald en drie hebben (nog) geen mening daarover.
Een gevolg van de dalende gemiddelde zorgduur is dat het steeds moeilijker wordt om roosters te maken die zowel tegemoet komen aan de wens van de kraamvrouw om een vaste kraamverzorgende over de vloer te hebben als aan de wens van de kraamverzorgende om fulltime of bijna fulltime te werken.

Kraamzorgveiling
Vrijwel alle kraamzorgaanbieders uit dit onderzoek (41 van de 42) geven aan dat de kraamzorgveiling financile gevolgen heeft. Het bijhouden van de kraamzorgveiling kost namelijk veel tijd die lang niet altijd leidt tot daadwerkelijke zorg.

Alleen nog maar part time werken?
De veranderingen in de zorgtoewijzing en de bepaling van de zorgomvang hebben er toe geleid dat kraamzorginstellingen minder geneigd zijn om grote arbeidscontracten voor kraamverzorgenden aan te bieden. Dit maakt het beroep van kraamverzorgende, vooral voor jonge verzorgenden, minder aantrekkelijk.

Arbeidsmarktbeleid
Landelijk gezien is er op dit moment geen sprake van krapte op de arbeidsmarkt voor kraamverzorgenden.  Er is echter maar weinig zicht op het verloop binnen de beroepsgroep terwijl wel bekend is dat de instroom afneemt. Om in de toekomst gericht arbeidsmarktbeleid te kunnen voeren zijn belangrijke demografische, beleidsmatige en inhoudelijke ontwikkelingen in kaart gebracht, die van invloed kunnen zijn op de vraag naar kraamzorg en daarmee op de vraagkant van de arbeidsmarkt voor kraamverzorgenden. Verder onderzoek is nodig om uiteindelijk te komen tot een goed onderbouwd landelijk beleid, gericht op het zorgdragen voor de benodigde capaciteit aan kraamverzorgenden op zowel regionaal als landelijk niveau.

Het onderzoek
Het onderzoek bestond uit de volgende onderdelen:

• Voor het beschrijven van de demografische ontwikkelingen zijn demografische prognose-gegevens verzameld, zoals het te verwachten aantal geboortes en het aandeel daarin van vrouwen van niet-Nederlandse herkomst. Ook zijn gegevens verzameld over de ontwikkelingen ten aanzien van het aantal meerlingen en de gezinsgrootte.

• Voor het beschrijven van beleidsmatige en inhoudelijke ontwikkelingen in de postnatale zorg is een (beknopte) literatuurstudie uitgevoerd.