Voldoende hospices in Nederland

In iedere provincie in Nederland zijn nu instellingen om terminaal zieke mensen die niet thuis of in een ziekenhuis willen sterven, op huiselijke wijze te verzorgen. Waren er in 1997 nog 37 palliatieve terminale zorgvoorzieningen verspreid over het land, nu zijn dat er bijna 200, met nog een vijftigtal in oprichting.Ook zijn er overal consultatievoorzieningen waar elke zorgverlener advies kan krijgen over de zorg voor terminale patiënten.
Veel mensen die terminaal ziek zijn kunnen niet meer thuis verzorgd worden, maar willen niet in een ziekenhuis doodgaan. Bij zogeheten palliatieve terminale zorg (PTZ) worden niet alleen symptomen als pijn, kortademigheid, of obstipatie bestreden, mensen worden ook begeleid bij het afscheid nemen van het leven en hun dierbaren, en er is aandacht voor levensbeschouwelijke vragen als: “Heb ik het allemaal wel goed gedaan?” Naast verzorgenden, verpleegkundigen en artsen, zijn er daarom ook diverse andere disciplines betrokken bij de zorg. Ook zijn er veel vrijwilligers actief om de patiënten en hun familie te ondersteunen, of om ’s nachts bij de patiënt te waken.

Vanaf de jaren ‘90 nam de maatschappelijke en politieke belangstelling voor palliatieve zorg van terminale patiënten sterk toe. Belangrijke redenen hiervoor waren de vergrijzing van de bevolking en de toename van chronische aandoeningen, zoals kanker. Het Ministerie van VWS vond dat er meer deskundigheid moest komen op het gebied van palliatieve terminale zorg, meer ondersteuning voor de zorgverleners, en meer samenhang tussen palliatieve terminale zorgvoorzieningen. Daartoe werden verschillende beleids- en financieringsmaatregelen opgesteld.

Die inspanningen van het Ministerie van VWS hebben succes gehad. Zo is negentig procent van de PTZ-voorzieningen onderdeel van een netwerk palliatieve zorg. Dat blijkt uit het eerste van een reeks jaarlijks monitoronderzoeken die het NIVEL uitvoert met financiering van het Ministerie van VWS. Het onderzoek volgt gedurende drie jaar het aanbod, het gebruik, de organisatie en de financiering van de palliatieve terminale zorgvoorzieningen, de consultatievoorzieningen, en de afdelingen palliatieve zorg bij de Integrale Kankercentra. De gegevens worden verzameld door op drie momenten - voorjaar 2004, 2005 en 2006 -  schriftelijke vragenlijsten te sturen aan deze instellingen.

Volgens de norm van Zorgverzekeraars Nederland is er nu landelijk gezien genoeg capaciteit voor terminale zorg, maar er zijn grote regionale verschillen. Ongeveer 70% van de bedden van palliatieve terminale zorgvoorzieningen is bezet. Ondanks de financiële steun van het Ministerie van VWS, geeft driekwart van de palliatieve terminale zorgvoorzieningen aan nog steeds financiële problemen te ondervinden. Hoe dat komt is nog onduidelijk.

Uit het rapport blijkt verder dat onder andere palliatieve terminale zorgvoorzieningen en de Integrale Kankercentra veel doen om door middel van richtlijnen en protocollen de kwaliteit van de palliatieve terminale zorg te waarborgen. Ook is er veel aandacht voor het bevorderen van de deskundigheid van zorgverleners.

 
Opdrachtgever en samenwerkingspartners
Bovengenoemd onderzoek is uitgevoerd door het NIVEL in opdracht van het Ministerie van VWS.