Waterpokken: vaccineren of niet?

Een waterpokkenepidemie en ernstige complicaties zijn te voorkomen door massaal te vaccineren. Is vaccinatie tegen waterpokken wenselijk of niet? De Gezondheidsraad buigt zich over opname van het vaccin in het Rijksvaccinatieprogramma. Onderzoekers van het NIVEL pleiten voor een terughoudend beleid maar wel vaccinatie van risicogroepen in een publicatie in Huisarts en Wetenschap.Kinderziekte
Waterpokken is een kinderziekte die 90% van de kinderen op jonge leeftijd doormaakt. Jaarlijks krijgt slechts één op de duizend volwassenen waterpokken. Slechts een heel klein deel van de patiënten met waterpokken bezoekt hiervoor de huisarts (tussen de 20 en 32 patiënten op de 10.000 mensen die zijn ingeschreven bij de huisartspraktijk). Dit zijn vooral kinderen tussen de 1 en 4 jaar en relatief veel baby’s. Gemiddeld is er eens in de vier jaar een epidemie van waterpokken. De laatste epidemieën in Nederland waren in 2002 en 2006. Doordat de ziekte zo massaal voorkomt is er een hoge beschermingsgraad onder de bevolking.

Vaccinatie tegen complicaties
In de VS wordt sinds 1997 op grote schaal gevaccineerd tegen waterpokken en in Duitsland worden sinds 2000 risicogroepen gevaccineerd. Ook in Nederland is het vaccin geregistreerd sinds 2007 en worden risicogroepen gevaccineerd met levend verzwakt virus. Bijvoorbeeld transplantatiepatiënten en kankerpatiënten voorafgaand aan een chemokuur. De vaccinatie wordt gegeven om ernstige complicaties te voorkomen. Vooral op volwassen leeftijd kan waterpokken tot meer complicaties leiden, zoals longontsteking en hersenvliesontsteking. Door besmetting tijdens de zwangerschap kan de foetus het varicellasyndroom oplopen, dat kan leiden tot aangeboren afwijkingen, groeivertraging en zelfs sterfte van de foetus. Deze complicaties komen echter niet veel voor, maar hoe vaak is onduidelijk. Mensen met een verzwakte afweer, zwangeren en pasgeborenen hebben een grotere kans op complicaties. Het vaccin beschermt 9 jaar tegen het virus.

Gericht gebruiken
NIVEL-onderzoeker huisarts en epidemioloog Gé Donker: “De hoge beschermingsgraad voor waterpokken onder volwassenen en het geringe aantal complicaties rechtvaardigt een terughoudend vaccinatiebeleid. Toch kunnen we het vaccin gericht goed gebruiken. Het is een grote winst dat we sinds de registratie van het vaccin in 2007 in Nederland transplantatiepatiënten en patiënten die een chemokuur ondergaan van tevoren tegen waterpokken kunnen beschermen met een vaccinatie.”

CMR
Het onderzoek is gebaseerd op gegevens van de Continue Morbiditeit Registratie (CMR) Peilstations van het NIVEL. De peilstations vormen een representatieve groep van 61 Nederlandse huisartsen in 45 praktijken. Hun patiëntenpopulatie bestrijkt ongeveer 0,8% van de Nederlandse bevolking en is representatief naar regio en naar verdeling over stad en platteland. De peilstation-huisartsen rapporteren wekelijks (waardoor trends zeer snel zichtbaar worden) of op jaarbasis over het vóórkomen van een aantal ziekten, gebeurtenissen en verrichtingen die in routine-registraties ontbreken en daarin niet gemakkelijk zijn op te nemen. De CMR-peilstations bestaan sinds 1970 en registreren sinds 2000 ook waterpokken.