Mogelijkheden voor taakherschikking in de forensische geneeskunde als oplossing voor personele krapte

De capaciteit aan forensisch artsen binnen de eerstelijns forensische geneeskunde staat onder druk. De instroom in de profielopleiding is al jaren lager dan de uitstroom, en deze trend zal naar verwachting ook in de komende jaren doorzetten, terwijl de verwachte vraag naar forensisch geneeskundige taken zal toenemen. Door deze taken anders te verdelen zou capaciteit bij forensisch artsen kunnen worden vrijgespeeld. Tijdens consultaties met het werkveld kwamen verschillende opties voor taakherschikking naar voren. Het Nivel heeft in samenwerking met Panaxea drie scenario’s voor taakherschikking geïdentificeerd. Deze zijn verder onderzocht en doorberekend om af te wegen in hoeverre deze bij zouden dragen aan een toekomstbestendige organisatie van de eerstelijns forensische geneeskunde.

Drie scenario’s voor taakherschikking binnen de eerstelijns forensische geneeskunde

Uit een brede consultatie met het werkveld kwamen de volgende drie scenario’s naar voren. Binnen de lijkschouw kan de technische toetsing na euthanasie door de forensisch arts anders worden georganiseerd. Specifieke taken van de forensisch arts binnen de medische arrestantenzorg, waaronder medicatieconsulten, kunnen worden overgenomen door een andere zorgprofessional. Daarnaast kan bij het onderzoeken en rapporteren van letsels de forensisch arts samenwerken met een andere zorgprofessional. Ieder scenario kent randvoorwaarden en risico’s, maar zouden capaciteit bij forensisch artsen kunnen vrijspelen.

Meerdere beroepsgroepen mogelijk voor taakherschikking

Welke zorgprofessionals werkzaamheden van de forensisch artsen kunnen overnemen hangt samen met de beschikbare personele capaciteit bij deze beroepsgroepen, en de mate waarin deze zorgprofessionals bevoegd en bekwaam zijn om deze werkzaamheden uit te voeren. 
Dit vergt nadere invulling, waarbij scholing een belangrijke rol speelt. Op dit moment zijn (forensisch) verpleegkundigen binnen de forensische geneeskunde voornamelijk werkzaam binnen de medische arrestantenzorg en doen zij bloedafnames ten behoeve van het forensisch medisch onderzoek. Voor zover bekend zijn er op dit moment heel weinig physician assistants (PA’s) en verpleegkundig specialisten (VS’en) werkzaam binnen de eerstelijns forensische geneeskunde. Met name binnen het scenario van de medische arrestantenzorg zouden PA’s en VS’en op relatief korte termijn capaciteit kunnen toevoegen.

Werkdruk en werkplezier in balans

Het herschikken van taken kan het werk van forensisch artsen aantrekkelijker maken, doordat het de werkdruk kan verlagen en er meer tijd vrij kan komen voor specialistischere taken. Anderzijds kan taakherschikking ten koste gaan van de variatie van werkzaamheden en het beroep inhoudelijk verzwaren, omdat minder complexe handelingen of casussen niet meer gedaan worden. Bij de verdere uitwerking van de scenario’s is het van belang om voor alle betrokken zorgverleners de juiste balans in werkzaamheden te vinden.

Om de haalbaarheid van de geschetste scenario’s verder te toetsen, is een specificatie nodig hoe, en naar welke beroepsgroepen eventuele taakherschikking kan plaatsvinden. Het organiseren van opleiding en van het opdoen van ervaring binnen het forensische werkveld zijn cruciale randvoorwaarden bij taakherschikking, afhankelijk van de achtergrond van de zorgprofessionals die taken overnemen. Een gezamenlijke visie op de juiste skillmix in de eerstelijns forensische geneeskunde moet als startpunt dienen

Lilian van Tuyl, PhD, MBA

Programmaleider Organisatie en Kwaliteit van Zorg

Over het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd met subsidie van ZonMw. Met behulp van literatuuronderzoek, een survey en interviews is het werkveld van de forensische geneeskunde in kaart gebracht. Hierbij is geïnventariseerd bij welke onderdelen er kansen worden gezien voor taakherschikking en met welke belemmeringen en randvoorwaarden rekening moet worden gehouden. Op basis van deze inventarisatie werden multidisciplinaire interactieve bijeenkomsten gehouden met verschillende zorgprofessionals werkzaam binnen de forensische geneeskunde. Forensisch artsen, forensisch verpleegkundigen, A(N)IOS, PA’s, VS’en en huisartsen zijn geconsulteerd om mogelijkheden voor taakherschikking te bespreken en te discussiëren over de wenselijkheid, voor- en nadelen en randvoorwaarden. Er werden bijeenkomsten georganiseerd rond iedere kerntaak binnen de forensische geneeskunde: de lijkschouw, de medische arrestantenzorg en forensisch medische expertise. Op basis van de bijeenkomsten en twee verdiepende groepsgesprekken werden drie mogelijke scenario's opgesteld. Deze scenario's zijn doorberekend om de implicaties voor de capaciteit binnen de forensische geneeskunde in kaart te brengen.