Omgeving patiënt van invloed op betrokkenheid in medische besluitvorming

Of een patiënt meebeslist over zijn behandeling is niet alleen een persoonlijke keuze. Ook de omgeving heeft hier invloed op. Dit concludeert Nivel-onderzoeker Anne Brabers in haar proefschrift. Ze promoveert op 22 maart aan de Universiteit Maastricht (UM).

Van patiënten wordt verwacht dat zij een actieve rol op zich nemen in de medische besluitvorming. Ook wordt het betrekken van patiënten in de besluitvorming gezien als aspect van kwalitatief goede zorg. Niet elke patiënt is even betrokken bij zijn behandeling. Dit hangt af van verschillende factoren, zo blijkt uit het onderzoek.

Sociale omgeving
Patiënten die in hun omgeving een zorgverlener kennen, staan positiever tegenover mee beslissen. “Mogelijk kunnen zij makkelijker via die zorgverlener informatie krijgen die nodig is om een medische beslissing te nemen”, meent Brabers. Ook sociale normen spelen een rol: “Wordt het in iemands sociale omgeving als normaal gezien om een medische beslissing over te laten aan een arts, dan zal die persoon zich niet zo snel mengen in de besluitvorming.”

Ook een patiënt die over ‘kritische’ gezondheidsvaardigheden beschikt, is vaker betrokken bij de medische besluitvorming. Patiënten moeten informatie kunnen beoordelen en kunnen toepassen op hun eigen situatie, meent Brabers: “Om patiënten hierin te ondersteunen, zou het gebruik van keuzehulpen kunnen worden gestimuleerd. Dit zijn hulpmiddelen die patiënten helpen bij het nemen van een beslissing, ze verstrekken bijvoorbeeld informatie over de verschillende behandelopties.”

Betrokkenheid van patiënt leidt tot andere beslissingen
De betrokkenheid van patiënten in de medische besluitvorming kan leiden tot andere medische beslissingen. De reden hiervoor is dat voorkeuren van patiënten voor een behandeling kunnen afwijken van de beoordeling van een arts. Het onderzoek laat zien dat gezamenlijke besluitvorming kan leiden tot minder variatie in medisch handelen tussen ziekenhuizen. Gezamenlijke besluitvorming leidt namelijk vaker tot een meer conservatieve behandelingskeuze, zoals medicatie in plaats van een operatie.

Over het onderzoek
In dit proefschrift is gebruik gemaakt van verschillende gegevens. Om inzicht te krijgen in omstandigheden waaronder patiënten betrokken zijn in de medische besluitvorming is gebruik gemaakt van vragenlijstonderzoek onder panelleden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel. Om te toetsen of gezamenlijke besluitvorming leidt tot minder variatie is een secundaire analyse gedaan op data verzameld binnen een RCT, waarbij de keuze voor het terugplaatsen voor 1 of 2 embryo’s na IVF centraal stond.