Onderbrekingen in huisarts-patiëntgesprekken

Artsen hebben de neiging een patiënt bij aanvang van een consult al snel te onderbreken. Dat klinkt als iets negatiefs. Het blijkt echter dat lang niet alle onderbrekingen belemmerend zijn voor het verloop van een consult. Er bestaan namelijk naast verstorende onderbrekingen, die de inhoud en het verloop van een interactie verstoren, ook coöperatieve onderbrekingen, die een gesprek juist in stand houden.

Voorspellers voor onderbrekingen

De huisartsen in onze studie onderbraken hun patiënt gemiddeld 36 seconden na aanvang van de probleempresentatie door de patiënt. In de 84 consulten vonden we in totaal 2405 onderbrekingen. Het merendeel daarvan (82,9%) was coöperatief; deze onderbrekingen hielden het onderwerp en het verloop van de interactie in stand. Patiënten onderbraken vaker dan artsen het consult op een verstorende (intrusieve) manier. Verstorende onderbrekingen werden vooral gemaakt in de fase van het bespreken van een diagnose of een behandelplan.
 
Mannelijke huisartsen bleken gesprekken vaker op een verstorende manier te onderbreken dan vrouwelijke huisartsen. Aan de andere kant onderbraken vrouwelijke patiënten hun huisarts vaker op een verstorende manier dan mannelijke patiënten. Ten slotte was de kans op een verstorende onderbreking groter in consulten met oudere patiënten. Dat gold voor onderbrekingen door zowel de huisarts als de patiënt.

Hoe verder?

Ons onderzoek heeft op een systematische manier onderbrekingspatronen in huisarts-patiënt consulten blootgelegd. Verder onderzoek moet uitwijzen in hoeverre andere factoren, zoals opleidingsniveau, ernst van de besproken symptomen, ervaring van de huisarts en ervaren tijdsdruk, een rol spelen in onderbrekingspatronen in medische interacties. Daarnaast zal toekomstig onderzoek moeten uitwijzen hoe de patiënten en de huisartsen de onderbrekingen hebben ervaren en of ze tot andere uitkomsten van het consult leiden. Wat we nu weten is dat lang niet alle onderbrekingen in medische consulten de inhoud en het verloop van een gesprek tussen huisarts en patiënt verstoren. In tegendeel; meer dan 80% van de onderbrekingen in onze data was coöperatief van aard. Huisartsen en patiënten lijken goed naar elkaar te luisteren en met coöperatieve onderbrekingen in te springen op het onderwerp van gesprek om zodoende relevante informatie toe te voegen, begrip te tonen of onduidelijke zaken te verhelderen.

Over het onderzoek: coderen van onderbrekingen tijdens medische consulten

We hebben video-opnames van 84 medische consulten in de huisartspraktijk geobserveerd en de daarin voorkomende onderbrekingen gecodeerd op type onderbreking (i.e., coöperatief vs. intrusief).
Vervolgens hebben we bekeken in hoeverre sprekersrol (wie onderbreekt wie, de huisarts of de patiënt), geslacht van de spreker (vrouw vs. man) en consultfase (probleempresentatie vs. diagnose/behandelplan) de aard van een onderbreking (coöperatief vs. intrusief) konden voorspellen.