Effectieve kortdurende interventies voor psychische problemen: een kennissynthese over hun toepasbaarheid in de huisartsenvoorziening.

Voor psychische problemen zoals angst en depressie hoef je niet altijd naar de psycholoog of psychiater. Ook in de huisartsenpraktijk is het mogelijk kortdurend en effectief mensen met psychische problemen te behandelen.

Praktijkondersteuner en verpleegkundige
Veel mensen komen met psychische problemen eerst naar de huisartsenpraktijk. Een deel van deze problemen is daar al te behandelen, zo blijkt uit onderzoek van het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) dat is uitgevoerd met subsidie van ZonMw. Uit het onderzoek komt naar voren dat niet zozeer de huisarts, maar vooral een praktijkondersteuner geestelijke gezondheidszorg in de huisartsenpraktijk (POH-GGZ) en een sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) de aanpak van psychische problemen voor hun rekening zouden kunnen nemen. De praktijkondersteuner GGZ is in opkomst, maar nog in weinig praktijken te vinden. De functie is bovendien nog in ontwikkeling. Financiering en precieze taken moeten zich nog uitkristalliseren.

Signalering en behandeling
Als de huisarts, praktijkondersteuner GGZ of sociaal psychiatrisch verpleegkundige een vermoeden heeft dat iemand een psychisch probleem heeft, zijn er signaleringsinstrumenten voorhanden om dit te herkennen. En deze zijn bijvoorbeeld ook te gebruiken om psychische problemen bespreekbaar te maken bij mensen die primair voor lichamelijke klachten bij de huisarts komen. De onderzoekers hebben deze instrumenten op een rijtje gezet. Effectieve kortdurende interventies die een praktijkondersteuner GGZ of een sociaal psychiatrisch verpleegkundige goed kunnen uitvoeren, zijn: begeleide zelfhulp, problem solving treatment (PST), motiverende gespreksvoering, reattributie en gezondheidsvoorlichting. Hulpverleners in de huisartsenpraktijk kunnen ook doorverwijzen naar verschillende effectieve online interventies.

Specifieke expertise
NIVEL-programmaleider Peter Verhaak: “Wij pleiten voor meer taakdelegatie door de huisarts. Hierbij spelen de praktijkondersteuner GGZ en sociaal psychiatrisch verpleegkundige een belangrijke rol. Uit het onderzoek komt duidelijk naar voren dat zij deze interventies het beste kunnen uitvoeren. Huisartsen geven vaak aan te weinig tijd en kennis te hebben voor uitgebreide signalering en psychologische interventies. Een sociaal psychiatrisch verpleegkundige heeft een specifiekere expertise dan de huisarts en ook meer tijd voor dit soort dingen. De functie van praktijkondersteuner GGZ is nog erg in ontwikkeling, maar kan uitgroeien tot een steeds belangrijker aanvulling in de zorg voor psychische problemen in de huisartsenpraktijk. Op het moment dat de patiënt niet meer genoeg heeft aan enkele contacten of meer specialistische hulp nodig heeft, moet uiteraard naar de eerstelijnspsycholoog of naar de tweedelijns GGZ worden verwezen.”

Methode
Het NIVEL deed literatuuronderzoek naar effectieve interventies om in te zetten in de huisartsenpraktijk. Daarna werden 11 interviews gehouden met experts en een schriftelijke paneldiscussie met 55 experts georganiseerd om te kijken wie deze interventies het beste kan uitvoeren en onder welke voorwaarden.