Evaluatie versterking eerstelijns GGZ: een onderzoeksprogramma om het beleid ter versterking van de eerstelijns GGZ te evalueren: eerste interim rapportage, maart 2002.

Bijna alle gemeenten (90 %) in Nederland maken gebruik maken van de Tijdelijke Stimuleringsmaatregel voor het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW). De capaciteit van het AMW zal daardoor naar verwachting met ca. 20% toenemen. Dit is echter niet voldoende om eind 2003 de norm (1 full-time maatschappelijk werker per 6000 Nederlanders) te halen.
Dit blijkt uit een voormeting van het evaluatie-onderzoek naar de maatregelen die het ministerie van VWS heeft ingezet om de eerstelijns geestelijke gezondheidszorg (GGZ) te versterken. De uitbreiding van het AMW maakt daar deel van uit. Andere initiatieven in dit kader zijn het werkplan kwaliteitsbeleid dat de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en het Nederlands Huisarts Genootschap (NHG) met steun van VWS op gang hebben gezet; en de Consultatieregeling voor ondersteuning van de eerstelijn door de tweedelijns-GGZ waar thans 120 projecten gebruik van maken (zie het Nivel-rapport GGZ-consultaties aan de eerstelijnszorg (registratie 2001). De effecten van deze en andere maatregelen op de versterking van de eerstelijn GGZ worden de komende jaren onderzocht. Concrete resultaten worden in 2004 verwacht.
Dit pakket maatregelen zou ertoe moeten leiden dat meer mensen met psychische stoornissen op de juiste plaats, zo mogelijk binnen de eerstelijn, worden behandeld. Die eerstelijns GGZ, bestaande uit huisartsen, AMW en eerstelijns-psychologen, heeft eind jaren '90 een belangrijke taak toebedeeld gekregen bij de opvang van mensen met psychische stoornissen. Om hen in staat te stellen die taak uit te voeren is extra budget beschikbaar gesteld. Er is geld om meer algemeen maatschappelijk werkers aan te stellen, om de toegankelijkheid van eerstelijnspsychologen te bevorderen, om de deskundigheid te bevorderen van alle eerstelijnsdisciplines op het gebied van het behandelen van psychische problematiek, en om de samenwerking binnen de eerstelijn en tussen eerstelijn en de gespecialiseerde GGZ te bevorderen.
Het NIVEL evalueert al deze maatregelen in opdracht van het Ministerie van VWS, samen met SGBO (Onderzoeks- en Adviesbureau van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en het Trimbos-instituut.
Voordat de maatregelen van kracht waren, verwees een huisarts per 1000 patienten er ongeveer 8 naar het AMW, 9 naar de eerstelijns psycholoog, 9 naar de RIAGG en 6 naar de psychiatrie en vrijgevestigde tweedelijnshulpverleners. Wat de samenwerking binnen de eerstelijns GGZ betreft: huisartsen overleggen het vaakst met het AMW maar krijgen vaker en beter bericht over patiënten van de 1e-lijns psycholoog. Op het gebied van samenwerking met de tweede lijn blijken huisartsen het beste op de hoogte te zijn van de gang van zaken en berichtgeving over de hulpverlening binnen de RIAGG's. AMW-instellingen hebben wel op management-niveau regulier overleg met deze ambulante GGZ-instellingen, maar (nog) niet op uitvoerend niveau.
In 2004 zal blijken of die samenwerking is toegenomen onder invloed van de stimuleringsmaatregelen van VWS.
Dit rapport is de eerste van de drie geplande jaarrapportages; de overige volgen in maart 2003 en maart 2004.