Vraaggestuurde zorg in internationaal perspectief: een studie naar keuzemogelijkheden van patiënten in verschillende gezondheidszorgsystemen.

De wensen van zorgcliënten in Europa 129.De RVZ voert een studie uit ten behoeve van het Clingendael Forum. Deze bijeenkomst vindt elk jaar plaats in december onder auspiciën van de Amerikaanse ambassadeur, met financiering van een aantal Amerikaanse farmaceutische bedrijven. Er wordt telkens aandacht besteed aan een onderwerp op het
terrein van de gezondheidszorg. Het onderwerp voor dit jaar is de inrichting van de gezondheidszorg vanuit het perspectief van de Europese zorgvrager. Dit rapport dient als een achtergrondstudie bij het RVZ-onderzoek. Het RVZ-onderzoek beoogt te komen tot een vergelijking van gezondheidszorgsystemen en de keuzemogelijkheden van clienten daarin en wil Europese trends in systeemontwikkeling en consumentenpreferenties signaleren. Daartoe heeft TNSNIPO in opdracht van de RVZ enquêtes gehouden onder steekproeven van patiënten/consumenten in Nederland, Engeland, Duitsland, België en Frankrijk. Het doel van de studie waarvan dit rapport verslag legt, was om aan de hand van een literatuurstudie en documentenanalyse te komen tot een beschrijving van de feitelijke mogelijkheden voor patiënten in een vijftal Europese gezondheidszorgsystemen om invulling te geven aan hun wensen op zorggebied. Het gaat daarbij om informatie over de inrichting van de gezondheidszorg in de verschillende landen en
de mate waarin deze systemen ruimte bieden voor ‘vraagsturing’ (inrichting van zorg door of naar de wensen en verwachtingen van patiënten/ consumenten). Daarnaast wordt in dit onderzoek informatie verzameld over het feitelijk gebruik van zorg in de verschillende landen. Deze informatie is vooral bedoeld om de resultaten uit het TNSNIPO- onderzoek beter te kunnen duiden. Het is namelijk aannemelijk dat de wensen en verwachtingen die cliënten uiten, worden gekleurd door wat men feitelijk gewend is in het eigen gezondheidszorgsysteem. De vraagstelling voor deze
achtergrondstudie luidde: op welke manier is in de vijf genoemde landen de financiering en organisatie van de gezondheidszorg vormgegeven en welke implicaties heeft die specifieke inrichting van de zorg voor de keuzevrijheid van patiënten en de mogelijkheden voor vraagsturing? Daarvan afgeleide, meer specifieke vragen waren: op welke wijze is in de vijf genoemde landen het zorgaanbod georganiseerd en hoe ziet het gebruikspatroon van de cliënten eruit? Hoofddoel van deze achtergrondstudie is dus om de mogelijkheden voor ‘vraagsturing’ in de verschillende landen in kaart te brengen. Vraagsturing is geoperationaliseerd in termen van keuzemogelijkheden en keuzevrijheid: in welke mate zijn er in wet- en regelgeving of in instituties verankerde mogelijkheden voor het kiezen van persoon of plaats van behandeling. Is er sprake van verplichte inschrijving van patiënten op naam van een huisarts (waardoor patiënten niet per klacht/aandoening een arts kunnen kiezen)? Zijn specialisten rechtstreeks toegankelijk? In welke mate is ‘kiezen’ ook in werkelijkheid mogelijk, doordat er sprake is van voldoende aanbod aan zorg? Wat is de artsendichtheid, indien mogelijk uitgesplitst naar huisartsen en specialisten? Wat is de verpleegkundigendichtheid en apothekersdichtheid (als mogelijke ’alternatieven’ voor de arts)? Hoeveel acute ziekenhuisbedden zijn er beschikbaar per 1000 inwoners? In welke mate is ‘kiezen’ ook in werkelijkheid mogelijk, doordat er sprake is van financiële toegang tot voorzieningen. Met andere woorden: wie is waarvoor verzekerd? Welk percentage van de bevolking valt onder een sociale ziektekostenverzekering of national health service? Welk percentage van de totale kosten van zorg wordt publiek gefinancierd? Voor welke voorzieningen gelden eigen bijdragen? Welk percentage van de totale kosten van zorg worden uit eigen betalingen gefinancierd? In aanvulling op deze gegevens is nagegaan welk consumptiepatroon burgers vertonen om, zoals gezegd, de resultaten uit het TNS-NIPO-onderzoek beter te kunnen duiden. (aut.ref.)