Behoefte aan informatie bij aankoop zelfzorggeneesmiddelen is niet groot

Een belangrijk onderdeel van zelfzorg is het gebruik van geneesmiddelen die zonder recept verkrijgbaar zijn bij drogist, apotheek of supermarkt. Bij de aankoop van deze zelfzorggeneesmiddelen ontving twee derde van de kopers geen informatie van de medewerker over het gebruik ervan. Zij bleken er ook geen behoefte aan te hebben; de meerderheid leest wel de bijsluiter om aan informatie te komen. Dit blijkt uit onderzoek onder leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel in opdracht van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG).

Bij juist gebruik zijn zelfzorggeneesmiddelen in principe veilig. Bij onjuist gebruik kunnen ongewenste negatieve effecten optreden. Dit betekent dat goede informatie voor consumenten van groot belang is.

Beschikbare informatie is wel betrouwbaar

De meeste mensen die zelfzorggeneesmiddelen hebben gebruikt in het afgelopen jaar kochten deze bij de drogist (58%). Veruit het meest gekochte middel is paracetamol. Bij de laatste aankoop kreeg twee derde van de mensen (66%) geen informatie over het geneesmiddel. Zij gaven aan hier ook geen behoefte aan te hebben. Slechts 2% van de mensen kreeg geen informatie, terwijl zij daar wel behoefte aan hadden. Bijna driekwart van de mensen die informatie kregen (73%), vond deze betrouwbaar tot zeer betrouwbaar. De belangrijkste twee redenen waarom mensen de informatie als niet betrouwbaar bestempelden, waren dat zij het personeel niet deskundig vonden en dat er geen verwijzing was naar aanvullende informatie.

Reactie van consument op de vraag naar ontvangen informatie en de behoefte hieraan bij aanschaf zelfzorggeneesmiddel (n=692)

 

Bijsluiter wél gebruikt als informatiebron voor zelfzorggeneesmiddelen

De behoefte aan mondelinge informatie over gebruik van het zelfzorgmiddel dat wordt gekocht kan laag zijn omdat mensen varen op de bijsluiter. Van alle mensen die zelfzorggeneesmiddelen gebruikten in het afgelopen jaar, leest 55% de bijsluiter wanneer een middel voor het eerst gebruikt wordt. Zo’n 12% van hen leest de bijsluiter voor elk gebruik en 26% doet dat af en toe. Slechts 7% leest de bijsluiter nooit. De meeste mensen (75%) gebruiken de bijsluiter om te lezen hoe je het middel gebruikt en wat de bijwerkingen kunnen zijn. Ongeveer zes op de tien (59%) mensen weegt de informatie uit de bijsluiter mee bij het beslissen over de duur van het gebruik van het geneesmiddel. Vrijwel alle zelfzorggeneesmiddelen worden korter dan een week gebruikt.

Onjuist gebruik van zelfzorggeneesmiddelen kan negatieve effecten hebben voor de gebruiker. Daarom is het belangrijk goede informatie te geven. Dit kan de zorgverlener of drogist doen, maar ook kan de consument met een goede bijsluiter geholpen worden.

Prof. dr. ir. Liset van Dijk

Programmaleider Zorg en Participatie bij Chronische aandoeningen; bijzonder hoogleraar 'Farmaceutisch zorgonderzoek', Rijksuniversiteit Groningen

Over het onderzoek

We hebben de gegevens over gebruik van zelfzorggeneesmiddelen en informatie over zelfzorggeneesmiddelen in kaart gebracht met een online vragenlijst, uitgezet in juni 2022, onder de leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel. De vragenlijst is ingevuld door 1059 panelleden (respons 53%), van wie 694 aangaven in het afgelopen jaar zelfzorggeneesmiddelen te hebben gebruikt. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG).

Lees ook: Kamerbrief over voorstel voor Verzamelwet VWS 2022. (18 januari 2023)