Behoefte aan richtlijn voor consulten over ongewenste zwangerschap

Voor consulten bij ongewenste zwangerschap bestaat nog geen huisartsenrichtlijn. Goede richtlijnen en samenwerkingsafspraken met gynaecologen, adoptieorganisaties en abortusklinieken zouden huisartsen en patiënten kunnen helpen bij een weloverwogen beslissing voor afbreken of voortzetting van de zwangerschap, zo stellen onderzoekers van Rutgers WPF en het NIVEL in een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Family Practice, dat is gebaseerd op onderzoeksdata van de Peilstations van NIVEL Zorgregistraties.

Nederland hoort bij de Europese landen met de minste abortussen. Het aantal abortussen in een land hangt samen met wetgeving en de ideeën daarover in de samenleving. Weinig abortussen in een land betekent meestal dat seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen goed beschikbaar zijn. Terwijl in Nederland betrouwbare voorbehoedsmiddelen volop beschikbaar zijn, raakt één op de vijf vrouwen in haar leven een keer onbedoeld zwanger. Van deze zwangerschappen is 68% ongewenst en wordt afgebroken. Bij ongeveer een vijfde van de ongewenste zwangerschappen is de zwangere onder de twintig. Ruim veertig procent (42,7%) heeft geen partner en bij de helft gaat het om een eerste kind.
 
Wetgeving
In Nederland is abortus toegestaan en wordt vergoed vanuit de basisverzekering. Volgens de wet moeten vrouwen tijdens het eerste consult alternatieven aangereikt krijgen en goed geïnformeerd worden door de huisarts of arts in de abortuskliniek, en moeten zij vijf dagen bedenktijd nemen tussen consult en abortus. Niet alle zwangeren die een abortus willen, gaan hiervoor naar de huisarts. Veel van hen gaan direct naar een abortuskliniek. Zes van de tien vrouwen worden door de huisarts verwezen naar de abortuskliniek. Toch bestaan er voor huisartsen geen richtlijnen en samenwerkingsafspraken met andere zorgdisciplines over consulten bij ongewenste zwangerschappen.
 
Richtlijn voor huisartsen
“Een richtlijn om alternatieven te bespreken zou huisartsen en ongewenst zwangere vrouwen kunnen helpen bij hun beslissing”, stelt epidemioloog en huisarts Gé Donker van het NIVEL. “Nu is voor huisartsen soms onduidelijk wat er van ze wordt verwacht in een consult voor ongewenste zwangerschap. Ze realiseren zich niet altijd dat de vijf dagen bedenktijd ingaan na het eerste consult bij de huisarts en dat er van hen degelijke informatievoorziening wordt verwacht.” 
 
Vastbesloten
“Bij vrouwen die al vastbesloten zijn tot een abortus verwacht de huisarts misschien dat zij andere alternatieven toch niet willen horen”, legt ze uit. “Maar vrouwen die twijfelen moeten goed geïnformeerd kunnen besluiten. En we weten nu niet of dat wel altijd het geval is. Bovendien, zelfs bij vrouwen die wel vastbesloten zijn, is het goed te testen of ze wel goed geïnformeerd tot een besluit zijn gekomen. Huisartsen moeten zeker stellen dat patiënten volledig geïnformeerd zijn over alle mogelijkheden en in volledige vrijheid besluiten. Dat is een grote verantwoordelijkheid, die ze slechts kunnen nemen na een diepgaand gesprek met hun patiënt.”
 
NIVEL Zorgregistraties eerste lijn
Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van de peilstations uit de NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. De NIVEL Zorgregistraties eerste lijn maakt gebruik van gegevens die routinematig in de zorg worden verzameld bij verschillende eerstelijnsdisciplines. Onder meer bij 386 huisartspraktijken met 1,2 miljoen ingeschreven patiënten. Veertig van deze praktijken, met 57 huisartsen – de peilstations – rapporteren ook wekelijks over het vóórkomen van een aantal ziekten, gebeurtenissen en verrichtingen die in routine-registraties ontbreken en daarin niet gemakkelijk zijn op te nemen. Deze peilstations bestaan sinds 1970. De meeste registraties lopen over meerdere jaren.

Samenwerkingspartner
Rutgers WPF