Palliatieve sedatie niet toegenomen in de huisartsenpraktijk

Een klein deel van de stervende patiënten van Nederlandse huisartsen krijgt palliatieve sedatie. Het percentage fluctueerde tussen 2005 en 2011 maar nam over de hele periode niet toe. Negen van de tien patiënten die palliatieve sedatie krijgen, worden betrokken in de besluitvorming. Mensen met kanker vaker dan mensen met een andere terminale ziekte, zo blijkt uit een publicatie van onderzoekers van het NIVEL en VUmc in het British Journal of General Practice.

Palliatieve sedatie kan in de laatste weken van het leven toegepast worden om pijn en andere symptomen te onderdrukken als er geen andere mogelijkheden zijn om die te verlichten en er geen kans is te genezen. Goed toegepast, bespoedigt palliatieve sedatie de dood niet. Sinds de introductie van de richtlijn voor palliatieve sedatie in 2005 is de mening van artsen en publiek over palliatieve sedatie veranderd en zijn ze er meer mee bekend. Palliatieve sedatie wordt niet vaker toegepast, patiënten worden wel vroeger bij de beslissing betrokken.
 
Meebeslissen
Tussen 2005 en 2011 rapporteerden 56 huisartsenpraktijken (Peilstations) van de NIVEL Zorgregistraties eerste lijn 183 gevallen van palliatieve sedatie. Van alle sterfgevallen werd bij 5,7% palliatieve sedatie toegepast, relatief vaak bij jongere patiënten met kanker. Van de patiënten was 87,4% betrokken bij de besluitvorming. Vooral ouderen, mensen met hart- en vaatziekten en COPD konden niet altijd meer meebeslissen, mogelijk door hun plotseling verslechterde gezondheid op dat moment.
 
Euthanasieverzoek
Bij 20,8% van de patiënten waar palliatieve sedatie was toegepast waren euthanasieverzoeken gedaan. De keuze voor palliatieve sedatie was dan gebaseerd op een snelle verergering van de ziekte, een incompleet euthanasieverzoek, of familie en patiënt kozen uiteindelijk toch voor palliatieve sedatie. In al deze gevallen kon goed worden benoemd waarom was gekozen voor palliatieve sedatie.
 
Geen toename
NIVEL-projectleider, epidemioloog en huisarts Gé Donker: “Onze studie in een landelijk netwerk van huisartspraktijken laat zien dat gedurende een periode van zeven jaar slechts bij ongeveer één op de twintig overledenen de symptomen in de laatste levensfase zo moeilijk te bestrijden zijn dat gekozen wordt voor palliatieve sedatie. Dat percentage neemt niet toe. Er is ook geen enkele aanwijzing voor een vage grens tussen euthanasie en palliatieve sedatie. Integendeel: bij één op de vijf patiënten met een euthanasieverzoek kon heel duidelijk worden aangegeven waarom gekozen werd voor palliatieve sedatie. En dat bijna altijd in overleg met de patiënt en diens naasten.”
 
Onderzoek
Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van gegevens van de Peilstations, onderdeel van NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. De Peilstations van het NIVEL vormen een representatieve groep van 59 Nederlandse huisartsen in 42 praktijken. Hun patiëntenpopulatie bestrijkt ongeveer 0,8% van de Nederlandse bevolking en is representatief naar regio en naar verdeling over stad en platteland. De peilstation-huisartsen rapporteren wekelijks (waardoor trends zeer snel zichtbaar worden) of op jaarbasis over het vóórkomen van een aantal ziekten, gebeurtenissen en verrichtingen die in routine-registraties ontbreken en daarin niet gemakkelijk zijn op te nemen. De Peilstations bestaan sinds 1970.
 
Samenwerkingspartner
VUmc