Ruimte voor verbetering van behandeling psoriasis of eczeem door huisarts

De behandeling van patiënten met psoriasis of eczeem kan worden geoptimaliseerd door tijdig de juiste (genees)middelen in te zetten. Uit onderzoek van het Nivel en Zorginstituut Nederland blijkt dat maar bij 50-63% van de patiënten een crème of zalf zonder geneesmiddel (indifferent middel) wordt voorgeschreven, terwijl dit de aanbevolen basisbehandeling is. Ook wordt er minder vaak dan zou moeten een dermatocorticosteroid voorgeschreven bij eczeem of psoriasis. Het onderzoek is uitgevoerd binnen de Onderzoekswerkplaats ‘Routine zorgdata voor passende zorg’.

Patiënten met constitutioneel eczeem of psoriasis worden niet altijd adequaat behandeld in de eerste lijn. Dit kwam naar voren tijdens de screeningsfase van de Zinnige-Zorg-trajecten over huidziekten van het Zorginstituut Nederland. Uit het vervolgonderzoek blijkt nu dat (genees)middelen niet of pas laat worden ingezet, en dat de middelen niet sterk genoeg zijn. Het gevolg is dat patiënten vaak langer moeten ‘smeren’, wat ertoe kan leiden dat patiënten ‘smeermoe’ raken en de therapietrouw afneemt. Dit terwijl het juist inzetten van de middelen, namelijk volgens de NHG-standaarden ‘eczeem’ en ‘psoriasis’, juist de basis vormt van een gepaste stepped care-behandeling van de huidaandoeningen.

Zowel medicamenteuze als niet-medicamenteuze middelen te weinig ingezet

Een derde tot de helft van de patiënten met psoriasis of constitutioneel eczeem krijgt geen indifferent middel (een dermatologisch product zonder geneesmiddel) voorgeschreven, hoewel dit volgens de richtlijn de aanbevolen behandeling is. Bij patiënten met ernstigere vormen van eczeem en psoriasis is daarnaast vaak een medicamenteuze behandeling nodig, in de vorm van toediening van dermacorticosteroiden. In de richtlijnen wordt geadviseerd om pas door te verwijzen naar een specialist als de behandeling met deze medicatie onvoldoende effect oplevert. Uit de analyses bleek echter dat 18-31% van de patiënten werden doorverwezen zonder dermacorticosteroiden te hebben gebruikt. Daarnaast bleek dat, wanneer deze behandeling wel werd ingezet, lang niet altijd de juiste klassen dermacorticosteroiden werden ingezet. Hiermee werd de stepped care-aanpak dus geenszins gevolgd.

Zorginstituut presenteert verbeterdoelen voor zorgpartijen

Het onderzoek maakt deel uit van de verdiepingsfase van het project Zinnige Zorg voor mensen met eczeem en psoriasis. Mede op basis van deze uitkomsten zijn in het ‘Verbetersignalement’ van het Zorginstituut ‘verbeterafspraken’ opgenomen om patiënten in de eerste lijn effectiever te kunnen behandelen en niet onnodig naar de tweede lijn te verwijzen. De volgende stap in het Zinnige-Zorg-traject is de implementatiefase. Hierin wordt de voorgestelde verbetering in de zorg gerealiseerd. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de zorgpartijen zelf.

Over het onderzoek

We hebben niet-herleidbare gegevens gebruikt van patiënten die tussen 2015-2019 gediagnosticeerd zijn met contacteczeem, constitutioneel eczeem of psoriasis. We koppelden gegevens uit elektronische patiëntendossiers, afkomstig van huisartsenpraktijken die onderdeel zijn van Nivel Zorgregistratie Eerste Lijn, aan declaratiegegevens van zorgverzekeraars. Het onderzoek is gedaan in samenwerking met het Zorginstituut binnen de ‘Onderzoekwerkplaats Routine zorgdata voor passende zorg’. Binnen het Nivel valt het onderzoek onder het onderzoeksprogramma Zorgdata en het Lerend Zorgsysteem van prof. dr. Robert Verheij.