Monitor Zorggerelateerde schade in Nederlandse ziekenhuizen 2009-2013 - Traject 5: patiënten van verschillende etnische groeperingen

Duur: jan 2009 - mrt 2014

Aanleiding
Het grootschalige onderzoeksproject 'Monitor Zorggerelateerde schade in Nederlandse ziekenhuizen 2009-2013' is een vervolg op het landelijk dossieronderzoek Patiëntveiligheid in Nederlandse Ziekenhuizen, dat in 2005 en 2006 is door het Nivel en EMGO is uitgevoerd. In 21 ziekenhuizen werden bijna 8000 dossiers (uit het jaar 2004) onderzocht door ervaren en getrainde beoordelaars (artsen en verpleegkundigen), om vast te stellen hoe vaak onbedoelde en vermijdbare zorggerelateerde schade (adverse events) optreedt. Gemiddeld werd bij 5.7% van de ziekenhuisopnames onbedoelde schade en bij 2.3% potentieel vermijdbare schade vastgesteld. In reactie op de resultaten is het veiligheidsprogramma “Voorkom schade, werk veilig” ontwikkeld. Dit programma heeft als doel de omvang van onbedoelde en potentieel vermijdbare schade binnen 5 jaar te reduceren met 50%.

Doel en project design: vijf trajecten
Om meer inzicht te verkrijgen in de ontwikkeling van de aard, ernst, omvang en mate van vermijdbaarheid van zorggerelateerde schade in ziekenhuizen over een periode van 5 jaar (2009-2013), is de landelijke Monitor Zorggerelateerde schade in Nederlandse ziekenhuizen 2009-2013 opgezet. Dit schootschalige onderzoeksproject bestaat uit 5 trajecten, elk met een eigen projectbeschrijving (op traject 1 en 2 na; deze zijn samengevoegd):

Monitor Zorggerelateerde Schade in Nederlandse ziekenhuizen 2009-2013:
- Traject 1 en 2: ontslagen patiënten en overleden patiënten (https://www.nivel.nl/nl/project/traject-1-en-2-monitor-zorggerelateerde-schade-nederlandse-ziekenhuizen-2009-2013-ontslagen)
- Traject 3: patiënten met een acuut myocardinfarct (https://www.nivel.nl/nl/project/traject-3-monitor-zorggerelateerde-schade-nederlandse-ziekenhuizen-2009-2013-patienten-met)
- Traject 4: patiënten ouder dan 70 jaar (https://www.nivel.nl/nl/project/traject-4-monitor-zorggerelateerde-schade-ziekenhuizen-2009-2013-patienten-ouder-dan-70)
- Traject 5: patiënten van verschillende etnische groeperingen (deze pagina)



TRAJECT 5: patiënten van verschillende etnische groeperingen

Achtergrond
Dit traject werd voorafgegaan door een voorstudie in opdracht van IGZ (rapport juli 2009). De voorstudie heeft laten zien dat er aanwijzingen zijn voor etnische verschillen in patiëntveiligheid. Met name bij oudere niet-Nederlandse patiënten lopen een hoger risico op zorggerelateerde schade. Drie mechanismen in de arts-patiënt interactie spelen daarbij waarschijnlijk een rol: een niet-passende reactie op objectieve kenmerken van de patiënt, zoals lage Nederlandse taalvaardigheid en genetische kenmerken; misverstanden tussen patiënt en zorgverlener als gevolg van verschillen in ziektepercepties en verwachtingen van de zorg; en vooroordelen aan de kant van de zorgverleners. De resultaten van deze voorstudie zijn leidend voor de precieze invulling van het vijfde traject.

Doel
Dit onderzoek zal antwoord geven op de vraag of de patientveiligheid van ziekenhuiszorg verschilt voor verschillende etnische groeperingen en indien dit het geval is kunnen aanbevelingen worden gedaan om dit verschil te minimaliseren. Hiervoor gaan we in op de volgende onderzoeksvragen:
- Zijn er verschillen in de patientveilgiheid van ziekenhuiszorg voor verschillende etnische bevolkingsgroepen?
- Zo ja, wat is de aard, ernst en omvang van deze verschillen?
- Wat zijn de oorzaken en preventiemogelijkheden om deze verschillen te minimaliseren?

Methode
Vanwege de verwachte aard en oorzaken van zorggerelateerde schade bij allochtone patiënten zal in deeltraject 5 het dossieronderzoek meer prospectief worden ingericht en worden aangevuld met interviews. Dossiers van verschillende bevolkingsgroepen zullen bij voorkeur binnen 6 maanden na ontslag worden beoordeeld op aanwezigheid van zorggerelateerde schade. Aanvullende interviews zullen worden ingezet om oorzaken en preventiemogelijkheden beter in beeld te brengen. In de pilot-studie wordt nagegaan of en hoe het prospectief dossieronderzoek gecombineerd met interviews met zorgverleners en patiënten uitgevoerd kunnen worden.

Over het onderzoek
Aan dit traject nemen 4 ziekenhuizen deel. Dossiers van patiënten van drie verschillende etnische groeperingen (mede te bepalen n.a.v. de resultaten van de voorstudie) worden onderzocht. Een expertteam is betrokken bij de voorbereiding van het dossieronderzoek en het opstellen en onderhouden van richtlijnen voor de beoordelingsprocedure en interviews.