Publicatie
Publicatie datum
CQ-index Chronisch Hartfalen: ontwikkeling van de vragenlijst en de ervaringen van mensen met chronisch hartfalen met de ziekenhuiszorg.
Kessel, P. van, Hendriks, M., Hoek, L. van der, Plass, A.M. CQ-index Chronisch Hartfalen: ontwikkeling van de vragenlijst en de ervaringen van mensen met chronisch hartfalen met de ziekenhuiszorg. www.nivel.nl: NIVEL, 2015. 85 p.
Download de PDF
Een aanzienlijk en steeds toenemend aantal mensen, ca. 20-30% van de Nederlandse bevolking, krijgt ooit in zijn leven last van hartfalen. Kwalitatief hoogwaardige hartfalenzorg is belangrijk om tegemoet te komen aan de wensen en behoeften van deze groeiende groep patiënten. Voor de borging en verbetering van de kwaliteit van zorg zijn kwaliteitsmetingen essentieel. In dit rapport beschrijven we de laatste fase in de ontwikkeling van de CQ-index Chronisch Hartfalen, een vragenlijst voor het meten van de ervaringen van mensen met chronisch hartfalen met de ziekenhuiszorg.
Ontwikkeling en validatie van de CQ-index
Vier jaar geleden is een eerste versie van de CQ-index opgesteld aan de hand van literatuuronderzoek en (focusgroeps-) gesprekken met patiënten om te achterhalen wat zij belangrijk vinden bij de zorg voor hartfalen (Oosterhuis et al., 2010). In het huidige onderzoek hebben we de vragenlijst aangepast zodat deze specifiek gaat over de zorg voor hartfalen in het ziekenhuis. Via cognitieve interviews met patiënten is gekeken of de lijst begrijpelijk, duidelijk en volledig was. Vervolgens bekeken we met een grootschalig vragenlijstonderzoek onder 1.018 patiënten (netto respons=36%) van 31 ziekenhuizen de psychometrische eigenschappen en discriminerend vermogen van de vragenlijst. Dit laatste geeft aan of met de vragenlijst kwaliteitsverschillen tussen ziekenhuizen in kaart kunnen worden gebracht. De CQ-index Chronisch Hartfalen is ontwikkeld in nauwe samenwerking met patiëntenorganisatie De Hart&Vaatgroep en Stichting Miletus. Daarnaast was een begeleidingscommissie betrokken met daarin een vertegenwoordiging van patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars.
De CQ-index beschikt over goede psychometrische eigenschappen en bestaat uit zes betrouwbare schalen: Informatie-uitwisseling, Cardioloog, Hartfalenverpleegkundige, Poliklinische zorg, Medicijngebruik en Samenwerking. We vonden verschillen in patiëntervaringen tussen ziekenhuizen voor de kwaliteitsthema’s Samenwerking en Poliklinische zorg en voor meerdere vragen over organisatorische aspecten en samenwerking. Ook verschilden de algemene waardering en de mate waarin mensen het ziekenhuis zouden aanbevelen. Voor een eerlijke vergelijking tussen ziekenhuizen (benchmark) is het nodig om te corrigeren voor de leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, algemene en psychische gezondheid en ervaren ernst van de aandoening van de patiënt.
Ervaringen van patiënten met de ziekenhuiszorg voor hartfalen
Net als vier jaar geleden (toen een eerste versie van deze CQ-index werd ontwikkeld en uitgetest) zijn mensen met chronisch hartfalen over het algemeen tevreden over de ziekenhuiszorg die ze ontvangen. Ze geven de zorg gemiddeld een 8,1 op een schaal van 0 tot 10. Ook zou een groot deel van de patiënten hun ziekenhuis aanbevelen aan iemand anders met hartfalen. Patiënten hebben positieve ervaringen met de poliklinische zorg, de cardioloog, de hartfalenverpleegkundige, en de samenwerking tussen verschillende zorgverleners. Verbeterpunten liggen vooral op het vlak van informatie-uitwisseling tussen de zorgverleners en patiënt en de zorg rondom medicijngebruik.
Vrouwelijke patiënten en patiënten met een ernstigere vorm van hartfalen hebben wat minder positieve ervaringen met de ziekenhuiszorg. Ook iemands leeftijd maakt uit. Oudere patiënten zijn positiever over de samenwerking tussen zorgverleners dan relatief jonge patiënten, maar minder positief als het gaat om de informatie-uitwisseling tussen de zorgverleners en henzelf en de zorg rondom medicijngebruik.
De CQ-index als indicator voor kwaliteit van hartfalenzorg
Met de ontwikkeling van de CQ-index Chronisch Hartfalen is een belangrijke stap gezet in het transparant maken van de door patiënten ervaren kwaliteit van hartfalenzorg in Nederland. De CQ-index is een betrouwbaar en valide vragenlijst voor het meten van de ervaringen van mensen met hartfalen met de ziekenhuiszorg en met de lijst kunnen verschillen tussen ziekenhuizen worden aangetoond. De vragenlijst is bovendien tot stand gekomen in overleg met de belangrijke veldpartijen (patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars).
De vragenlijst gaat over de zorg die mensen met chronisch hartfalen krijgen vanuit het ziekenhuis. De zorg voor hartfalen in de eerste lijn is buiten beschouwing gelaten. Zodra de integrale financiering van de (keten)zorg voor hartfalen een feit is, is het belangrijk om de vragenlijst hierop aan te passen. De eerdere versie van de CQ-index Chronisch Hartfalen en de generieke CQ-index Ketenzorgmodule kunnen hiervoor als uitgangspunt dienen.
De CQ-index kan landelijk gebruikt worden om de kwaliteit van de ziekenhuiszorg voor hartfalen te monitoren en verbeteren. Ziekenhuizen kunnen de vragenlijst, als onderdeel van het kwaliteitsbeleid, gebruiken om hun zorgverlening te evalueren en zo nodig aan te passen aan de wensen en behoeften van hun patiënten. Daarnaast behoort benchmarking tot de mogelijkheden. De CQ-index Chronisch Hartfalen biedt zorgverzekeraars een leidraad bij het inkopen van zorg, en patiëntenorganisaties informatie voor belangenbehartiging. Ook voor mensen met hartfalen geeft de CQ-index waardevolle informatie. Het geeft hen inzicht in de prestaties van ziekenhuizen op basis waarvan ze een keuze kunnen maken tussen de verschillende ziekenhuizen.
Ontwikkeling en validatie van de CQ-index
Vier jaar geleden is een eerste versie van de CQ-index opgesteld aan de hand van literatuuronderzoek en (focusgroeps-) gesprekken met patiënten om te achterhalen wat zij belangrijk vinden bij de zorg voor hartfalen (Oosterhuis et al., 2010). In het huidige onderzoek hebben we de vragenlijst aangepast zodat deze specifiek gaat over de zorg voor hartfalen in het ziekenhuis. Via cognitieve interviews met patiënten is gekeken of de lijst begrijpelijk, duidelijk en volledig was. Vervolgens bekeken we met een grootschalig vragenlijstonderzoek onder 1.018 patiënten (netto respons=36%) van 31 ziekenhuizen de psychometrische eigenschappen en discriminerend vermogen van de vragenlijst. Dit laatste geeft aan of met de vragenlijst kwaliteitsverschillen tussen ziekenhuizen in kaart kunnen worden gebracht. De CQ-index Chronisch Hartfalen is ontwikkeld in nauwe samenwerking met patiëntenorganisatie De Hart&Vaatgroep en Stichting Miletus. Daarnaast was een begeleidingscommissie betrokken met daarin een vertegenwoordiging van patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars.
De CQ-index beschikt over goede psychometrische eigenschappen en bestaat uit zes betrouwbare schalen: Informatie-uitwisseling, Cardioloog, Hartfalenverpleegkundige, Poliklinische zorg, Medicijngebruik en Samenwerking. We vonden verschillen in patiëntervaringen tussen ziekenhuizen voor de kwaliteitsthema’s Samenwerking en Poliklinische zorg en voor meerdere vragen over organisatorische aspecten en samenwerking. Ook verschilden de algemene waardering en de mate waarin mensen het ziekenhuis zouden aanbevelen. Voor een eerlijke vergelijking tussen ziekenhuizen (benchmark) is het nodig om te corrigeren voor de leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, algemene en psychische gezondheid en ervaren ernst van de aandoening van de patiënt.
Ervaringen van patiënten met de ziekenhuiszorg voor hartfalen
Net als vier jaar geleden (toen een eerste versie van deze CQ-index werd ontwikkeld en uitgetest) zijn mensen met chronisch hartfalen over het algemeen tevreden over de ziekenhuiszorg die ze ontvangen. Ze geven de zorg gemiddeld een 8,1 op een schaal van 0 tot 10. Ook zou een groot deel van de patiënten hun ziekenhuis aanbevelen aan iemand anders met hartfalen. Patiënten hebben positieve ervaringen met de poliklinische zorg, de cardioloog, de hartfalenverpleegkundige, en de samenwerking tussen verschillende zorgverleners. Verbeterpunten liggen vooral op het vlak van informatie-uitwisseling tussen de zorgverleners en patiënt en de zorg rondom medicijngebruik.
Vrouwelijke patiënten en patiënten met een ernstigere vorm van hartfalen hebben wat minder positieve ervaringen met de ziekenhuiszorg. Ook iemands leeftijd maakt uit. Oudere patiënten zijn positiever over de samenwerking tussen zorgverleners dan relatief jonge patiënten, maar minder positief als het gaat om de informatie-uitwisseling tussen de zorgverleners en henzelf en de zorg rondom medicijngebruik.
De CQ-index als indicator voor kwaliteit van hartfalenzorg
Met de ontwikkeling van de CQ-index Chronisch Hartfalen is een belangrijke stap gezet in het transparant maken van de door patiënten ervaren kwaliteit van hartfalenzorg in Nederland. De CQ-index is een betrouwbaar en valide vragenlijst voor het meten van de ervaringen van mensen met hartfalen met de ziekenhuiszorg en met de lijst kunnen verschillen tussen ziekenhuizen worden aangetoond. De vragenlijst is bovendien tot stand gekomen in overleg met de belangrijke veldpartijen (patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars).
De vragenlijst gaat over de zorg die mensen met chronisch hartfalen krijgen vanuit het ziekenhuis. De zorg voor hartfalen in de eerste lijn is buiten beschouwing gelaten. Zodra de integrale financiering van de (keten)zorg voor hartfalen een feit is, is het belangrijk om de vragenlijst hierop aan te passen. De eerdere versie van de CQ-index Chronisch Hartfalen en de generieke CQ-index Ketenzorgmodule kunnen hiervoor als uitgangspunt dienen.
De CQ-index kan landelijk gebruikt worden om de kwaliteit van de ziekenhuiszorg voor hartfalen te monitoren en verbeteren. Ziekenhuizen kunnen de vragenlijst, als onderdeel van het kwaliteitsbeleid, gebruiken om hun zorgverlening te evalueren en zo nodig aan te passen aan de wensen en behoeften van hun patiënten. Daarnaast behoort benchmarking tot de mogelijkheden. De CQ-index Chronisch Hartfalen biedt zorgverzekeraars een leidraad bij het inkopen van zorg, en patiëntenorganisaties informatie voor belangenbehartiging. Ook voor mensen met hartfalen geeft de CQ-index waardevolle informatie. Het geeft hen inzicht in de prestaties van ziekenhuizen op basis waarvan ze een keuze kunnen maken tussen de verschillende ziekenhuizen.