Senior onderzoeker Organisatie en Kwaliteit van Zorg
Publicatie
Publicatie datum
Dagelijkse bezetting van personeel en de kwaliteit van leven van bewoners met psychogeriatrische problemen.
Merten, H., Beek, A.P.A. van, Gerritsen, D.L., Poortvliet, M.P., Leeuw, J.R.J. de, Wagner, C. Dagelijkse bezetting van personeel en de kwaliteit van leven van bewoners met psychogeriatrische problemen. Utrecht: NIVEL, 2007. 70 p.
Download de PDF
Op verpleeghuisafdelingen met meer en beter opgeleid personeel is de zorg beter. Demente bewoners hebber er minder pijn, de sfeer is er beter en de omgeving veiliger.
Krapte
Verpleeghuizen kampen al jaren met een gebrek aan goed opgeleid personeel en krappe budgetten. Toch is in Nederland nooit eerder onderzocht in hoeverre er een verband bestaat tussen de personeelsbezetting op een afdeling en de kwaliteit van leven van de bewoners. Met subsidie van zorgondernemersorganisatie ActiZ deed het NIVEL hier onderzoek naar op afdelingen voor mensen met dementie. NIVEL-onderzoeker Sandra van Beek: “Op afdelingen met meer en beter opgeleid personeel bleek de kwaliteit van leven van de bewoners beter. De bewoners hebben er minder pijn, de sfeer op deze afdelingen is beter en het is er veiliger.”
Vrijwilligers
Regelmatig wordt de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers genoemd als oplossing voor de personeelstekorten. Vrijwel alle ondervraagde verpleeghuizen zetten al vrijwilligers in om de zorg te ondersteunen. Afdelingshoofden geven echter aan dat dit geen structurele oplossing is voor bezettingsproblemen – hoezeer ze de inspanningen van vrijwilligers en mantelzorgers ook waarderen – omdat je mensen met dementie ook professionele zorg moet kunnen bieden. “Je komt er niet met alleen goede bedoelingen”, verduidelijkt Van Beek. “Mensen met dementie kunnen soms niet meer zelfstandig eten en krijgen slikproblemen. Geef je ze op een verkeerde manier te eten, dan kunnen ze daar zelfs een longontsteking van krijgen. Ook de omgang met agressieve of onrustige bewoners is iets dat een professionele inzet vraagt en waar vrijwilligers zich ongemakkelijk bij kunnen voelen. Neem bijvoorbeeld bewoners die aan één stuk door roepen. Soms wordt met de psycholoog afgesproken daar niet telkens op te reageren. Vrijwilligers vinden dit vaak moeilijk in praktijk te brengen.”
Financiering
Onlangs is een nieuwe financieringssystematiek doorgevoerd. Deze gaat uit van de zorgbehoefte van bewoners. Door het vaststellen van ‘zorgzwaartepakketten’ wordt voor iedere bewoner bepaald welke zorg nodig is en de inzet van personeel wordt hierop afgestemd. Ook als de zorgbehoefte van een bewoner verandert. Dit betekent een flexibele inzet van personeel in de toekomst al naar gelang de individuele behoeften van bewoners. Uit het onderzoek blijkt dat de afdelingen personeel nog weinig flexibel inzetten. Fluctuaties zijn vooral noodgedwongen: door ziekte, zwangerschapsverlof en vakanties. Van Beek: “De huidige gang van zaken op de afdelingen loopt nog niet in de pas met de nieuwe financieringssystematiek. De inzet van personeel wordt vaak op instellingsniveau bepaald en is vaak al jaren min of meer hetzelfde. De nieuwe financieringsstructuur zal dus een grote overgang voor zorginstellingen betekenen.”
Het onderzoek
Voor het onderzoek hield het NIVEL schriftelijke enquêtes onder 75 instellingen. Hierna bezochten onderzoekers 12 van deze afdelingen voor een dieptestudie. Tijdens die bezoeken is de feitelijke bezetting vastgesteld en gekeken naar de zorgprocessen. Tegelijkertijd vulde het verzorgend personeel een observatielijst in om de kwaliteit van leven van de bewoners te meten. Tijdens het onderzoek zijn ‘best practices’ vastgesteld. Van deze ‘best practices’ is nagegaan hoe zij de zorg organiseren op hun afdeling. Deze informatie kan gebruikt worden door andere afdelingen om hun eigen organisatie te verbeteren.
Krapte
Verpleeghuizen kampen al jaren met een gebrek aan goed opgeleid personeel en krappe budgetten. Toch is in Nederland nooit eerder onderzocht in hoeverre er een verband bestaat tussen de personeelsbezetting op een afdeling en de kwaliteit van leven van de bewoners. Met subsidie van zorgondernemersorganisatie ActiZ deed het NIVEL hier onderzoek naar op afdelingen voor mensen met dementie. NIVEL-onderzoeker Sandra van Beek: “Op afdelingen met meer en beter opgeleid personeel bleek de kwaliteit van leven van de bewoners beter. De bewoners hebben er minder pijn, de sfeer op deze afdelingen is beter en het is er veiliger.”
Vrijwilligers
Regelmatig wordt de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers genoemd als oplossing voor de personeelstekorten. Vrijwel alle ondervraagde verpleeghuizen zetten al vrijwilligers in om de zorg te ondersteunen. Afdelingshoofden geven echter aan dat dit geen structurele oplossing is voor bezettingsproblemen – hoezeer ze de inspanningen van vrijwilligers en mantelzorgers ook waarderen – omdat je mensen met dementie ook professionele zorg moet kunnen bieden. “Je komt er niet met alleen goede bedoelingen”, verduidelijkt Van Beek. “Mensen met dementie kunnen soms niet meer zelfstandig eten en krijgen slikproblemen. Geef je ze op een verkeerde manier te eten, dan kunnen ze daar zelfs een longontsteking van krijgen. Ook de omgang met agressieve of onrustige bewoners is iets dat een professionele inzet vraagt en waar vrijwilligers zich ongemakkelijk bij kunnen voelen. Neem bijvoorbeeld bewoners die aan één stuk door roepen. Soms wordt met de psycholoog afgesproken daar niet telkens op te reageren. Vrijwilligers vinden dit vaak moeilijk in praktijk te brengen.”
Financiering
Onlangs is een nieuwe financieringssystematiek doorgevoerd. Deze gaat uit van de zorgbehoefte van bewoners. Door het vaststellen van ‘zorgzwaartepakketten’ wordt voor iedere bewoner bepaald welke zorg nodig is en de inzet van personeel wordt hierop afgestemd. Ook als de zorgbehoefte van een bewoner verandert. Dit betekent een flexibele inzet van personeel in de toekomst al naar gelang de individuele behoeften van bewoners. Uit het onderzoek blijkt dat de afdelingen personeel nog weinig flexibel inzetten. Fluctuaties zijn vooral noodgedwongen: door ziekte, zwangerschapsverlof en vakanties. Van Beek: “De huidige gang van zaken op de afdelingen loopt nog niet in de pas met de nieuwe financieringssystematiek. De inzet van personeel wordt vaak op instellingsniveau bepaald en is vaak al jaren min of meer hetzelfde. De nieuwe financieringsstructuur zal dus een grote overgang voor zorginstellingen betekenen.”
Het onderzoek
Voor het onderzoek hield het NIVEL schriftelijke enquêtes onder 75 instellingen. Hierna bezochten onderzoekers 12 van deze afdelingen voor een dieptestudie. Tijdens die bezoeken is de feitelijke bezetting vastgesteld en gekeken naar de zorgprocessen. Tegelijkertijd vulde het verzorgend personeel een observatielijst in om de kwaliteit van leven van de bewoners te meten. Tijdens het onderzoek zijn ‘best practices’ vastgesteld. Van deze ‘best practices’ is nagegaan hoe zij de zorg organiseren op hun afdeling. Deze informatie kan gebruikt worden door andere afdelingen om hun eigen organisatie te verbeteren.
