Senior onderzoeker Organisatie en Kwaliteit van Zorg
Publicatie
Publicatie datum
Innovaties in de zorg: een evaluatie van 17 kleinschalige dementie-projecten in zorginstellingen.
Beek, A.P.A. van, Spreeuwenberg, P.M.M., Groenewegen, P.P. Innovaties in de zorg: een evaluatie van 17 kleinschalige dementie-projecten in zorginstellingen. Utrecht: NIVEL, 2009. 48 p.
Download de PDF
De dementiezorg kan beter. Kleinschalige innovatieve projecten zijn een goede eerste stap om de zorg aan ouderen met dementie te verbeteren. Zo blijkt uit de evaluatie van 17 dementieprojecten in zorginstellingen.
De ouderenzorg staat al lange tijd onder druk, en door de vergrijzing en een groeiend aantal ouderen met dementie zal die druk alleen maar toenemen. Nederland telt nu ongeveer 324 verpleeghuizen, 960 verzorgingshuizen en 210 gecombineerde instellingen waar in totaal ongeveer 160.000 ouderen worden verzorgd en verpleegd. In 2050 hebben naar verwachting 412.000 mensen dementie. Een derde van hen zal worden opgenomen in een zorginstelling. Er is nu al een tekort aan voldoende gekwalificeerd personeel op de arbeidsmarkt. De werkdruk zal dus alleen nog maar verder toenemen.
Moeilijke omstandigheden
Medewerkers op afdelingen voor bewoners met dementie werken meestal onder moeilijke omstandigheden. Communicatie met bewoners is vaak maar beperkt mogelijk en de kwaliteit van de zorgverlening is niet af te lezen aan een verbetering van de gezondheidstoestand van de bewoners. Met subsidie van het Innovatiefonds Zorgverzekeraars evalueerde het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) 17 kleinschalige dementieprojecten in zorginstellingen. Een nieuwe werkwijze in de zorg voor ouderen met dementie lijkt met een klein budget haalbaar. Projectleiders en verzorgend personeel zijn positief over de projecten en de behaalde resultaten.
Beleving
De projecten variëren van het bieden van belevingsgerichte zorg en kleinschalig wonen tot natuuractiviteiten. Kern van alle projecten is meer persoonlijke aandacht voor ouderen met dementie. NIVEL-onderzoeker Sandra van Beek: “Uit de evaluatie blijkt dat de medewerkers meer tevreden zijn met hun werk aan het einde van het project. Dit is belangrijk, omdat meer tevreden medewerkers betere zorg verlenen. Ondanks dat de medewerkers meer tevreden zijn, is hun werkdruk echter niet afgenomen. Ook zien we gedurende de looptijd van de projecten geen veranderingen in het sociaal welbevinden van bewoners. Wellicht hebben de projecten een langere tijd nodig om door te werken in de ervaren werkdruk van medewerkers en het welzijn van bewoners.”
Perspectief op de lange termijn
Vrijwel alle organisaties zetten het project voort. Dit duidt erop dat met de kleinschalige projecten ook meer langdurige veranderingen in de zorg worden bereikt. De projectleiders geven allemaal aan dat hun project kan worden overgenomen door andere organisaties. “De projecten zijn een goede eerste stap om de zorg aan ouderen met dementie te verbeteren”, vindt van Beek. “De uitkomsten van deze evaluatie geven echter wel duidelijk aan dat de omstandigheden waarin een project wordt uitgevoerd, bepalend zijn voor het succes. Succesvolle interventies in de ene instelling zijn niet zondermeer toe passen binnen andere organisaties. Projectleiders zelf noemen met name voldoende steun van het management als belangrijke voorwaarde voor het slagen van een project.”
Onderzoek
De evaluatie bestond uit een meting in het voorjaar van 2008 bij aanvang van de projecten en een meting in de winter van 2008/2009. Voor het onderzoek zijn gegevens verzameld bij 17 projectleiders, 338 medewerkers, 239 bewoners en 184 familieleden.
De ouderenzorg staat al lange tijd onder druk, en door de vergrijzing en een groeiend aantal ouderen met dementie zal die druk alleen maar toenemen. Nederland telt nu ongeveer 324 verpleeghuizen, 960 verzorgingshuizen en 210 gecombineerde instellingen waar in totaal ongeveer 160.000 ouderen worden verzorgd en verpleegd. In 2050 hebben naar verwachting 412.000 mensen dementie. Een derde van hen zal worden opgenomen in een zorginstelling. Er is nu al een tekort aan voldoende gekwalificeerd personeel op de arbeidsmarkt. De werkdruk zal dus alleen nog maar verder toenemen.
Moeilijke omstandigheden
Medewerkers op afdelingen voor bewoners met dementie werken meestal onder moeilijke omstandigheden. Communicatie met bewoners is vaak maar beperkt mogelijk en de kwaliteit van de zorgverlening is niet af te lezen aan een verbetering van de gezondheidstoestand van de bewoners. Met subsidie van het Innovatiefonds Zorgverzekeraars evalueerde het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) 17 kleinschalige dementieprojecten in zorginstellingen. Een nieuwe werkwijze in de zorg voor ouderen met dementie lijkt met een klein budget haalbaar. Projectleiders en verzorgend personeel zijn positief over de projecten en de behaalde resultaten.
Beleving
De projecten variëren van het bieden van belevingsgerichte zorg en kleinschalig wonen tot natuuractiviteiten. Kern van alle projecten is meer persoonlijke aandacht voor ouderen met dementie. NIVEL-onderzoeker Sandra van Beek: “Uit de evaluatie blijkt dat de medewerkers meer tevreden zijn met hun werk aan het einde van het project. Dit is belangrijk, omdat meer tevreden medewerkers betere zorg verlenen. Ondanks dat de medewerkers meer tevreden zijn, is hun werkdruk echter niet afgenomen. Ook zien we gedurende de looptijd van de projecten geen veranderingen in het sociaal welbevinden van bewoners. Wellicht hebben de projecten een langere tijd nodig om door te werken in de ervaren werkdruk van medewerkers en het welzijn van bewoners.”
Perspectief op de lange termijn
Vrijwel alle organisaties zetten het project voort. Dit duidt erop dat met de kleinschalige projecten ook meer langdurige veranderingen in de zorg worden bereikt. De projectleiders geven allemaal aan dat hun project kan worden overgenomen door andere organisaties. “De projecten zijn een goede eerste stap om de zorg aan ouderen met dementie te verbeteren”, vindt van Beek. “De uitkomsten van deze evaluatie geven echter wel duidelijk aan dat de omstandigheden waarin een project wordt uitgevoerd, bepalend zijn voor het succes. Succesvolle interventies in de ene instelling zijn niet zondermeer toe passen binnen andere organisaties. Projectleiders zelf noemen met name voldoende steun van het management als belangrijke voorwaarde voor het slagen van een project.”
Onderzoek
De evaluatie bestond uit een meting in het voorjaar van 2008 bij aanvang van de projecten en een meting in de winter van 2008/2009. Voor het onderzoek zijn gegevens verzameld bij 17 projectleiders, 338 medewerkers, 239 bewoners en 184 familieleden.