Concreet advies vermindert angst voor bijwerkingen

Informatie over bijwerkingen van medicijnen kan angst oproepen. Dit kan ertoe leiden dat mensen besluiten om medicijnen niet te gaan gebruiken. Uit onderzoek binnen het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het NIVEL en Health Base blijkt dat bijwerkingen minder angst oproepen als wordt aangegeven wat mensen moeten doen wanneer een bijwerking optreedt, dan wanneer wordt aangegeven hoe groot de kans is dat een bijwerking optreedt.

Minder angstgevoelens
Uit onderzoek van het NIVEL en Health Base blijkt dat de manier waarop bijwerkingen worden gepresenteerd, van invloed is op de angst die mensen ervaren. Mensen die adviezen krijgen wat ze moeten doen als bijwerkingen optreden (adviesindeling), reageren minder angstig dan mensen die alleen informatie krijgen over hoe groot de kans is dat een bijwerking optreedt (frequentie-indeling). Als informatie over bijwerkingen minder angst oproept, dan kan dit mogelijk het besluit om een medicijn te nemen positief beïnvloeden. Daarom is het belangrijk om bij het informeren van patiënten over bijwerkingen aandacht te besteden aan hoe een patiënt om moet gaan met mogelijke bijwerkingen.

Frequenties worden overschat
Om een lijst van bijwerkingen leesbaar te houden, worden bijwerkingen gegroepeerd. Een gangbare manier om dit te doen, is op basis van de frequenties waarin bijwerkingen voorkomen. Dit is ook verplicht voor fabrieksbijsluiters. Uit eerder onderzoek blijkt dat patiënten deze frequentieaanduidingen echter systematisch te overschatten. Daarnaast maken patiënten zich vooral zorgen om het risico dat ze zelf lopen. Het gevolg hiervan kan zijn dat informatie over bijwerkingen onnodige angst oproept, wat er toe kan leiden dat patiënten besluiten uit angst voor een bijwerking een medicijn niet te nemen.

Adviesindeling
Bij een adviesindeling worden bijwerkingen gegroepeerd op basis van adviezen. Dit houdt in dat direct onder een groep bijwerkingen vermeld staat wat de actie is die de patiënt moet ondernemen. Ook leest de patiënt welke actie kan bijdragen aan het voorkomen van een bijwerking. Hierdoor verschuift de focus naar wat een patiënt zelf kan doen in plaats van dat de focus ligt op het risico dat een patiënt loopt. Daarom hebben we in ons onderzoek gekeken naar of de manier waarop bijwerkingen worden gepresenteerd van invloed is op de angst die mensen ervaren.

Consumentenpanel Gezondheidszorg
Voor het onderzoek zijn in september 2011 in totaal 360 vragenlijsten verstuurd naar leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het NIVEL. Groep 1 (N = 180) kreeg de vragenlijst met bijwerkingenrubriek in de adviesindeling, groep 2 (N = 180) in de frequentie-indeling. De resultaten zijn gebaseerd op 217 respondenten. Het panel verzamelt informatie onder de algemene bevolking in Nederland over de meningen over de gezondheidszorg en de ervaringen hiermee. Het panel bestaat uit ongeveer 6.000 mensen van 18 jaar en ouder.

Subsidiënt
- Stichting Health Base

Contactpersoon Health Base
Plonja Gudde-Kuiper (patienteninformatie@healthbase.nl)