Groeiend aandeel verpleegkundigen schrijft zelfzorgmedicatie voor

In 2022 was het aandeel verpleegkundigen dat zelfzorgmedicatie voorschreef groter dan tien jaar ervoor, in 2012. Hierbij kun je denken aan paracetamol of maagzuurremmers. Veel andere medische taken en handelingen werden daarentegen niet vaker of minder vaak uitgevoerd dan tien jaar eerder, zo gaven verpleegkundigen aan. Dit blijkt uit onderzoek onder deelnemers aan het landelijke Panel Verpleging & Verzorging van het Nivel.

Om onder meer het groeiende tekort aan artsen op te vangen kunnen medische taken verschoven worden van artsen naar verpleegkundigen of verpleegkundig specialisten. In dit onderzoek bekeken we of er over de laatste tien jaar daadwerkelijk verschuivingen in het medische takenpakket van artsen naar verpleegkundigen hebben plaatsgevonden.

Bij voorschrijven medicatie alleen verschuiving in aandeel verpleegkundigen dat zelfzorgmedicatie voorschrijft

Het aandeel verpleegkundigen dat aangaf zelfzorgmedicatie voor te schrijven steeg van 3,9% in 2012 naar bijna 30% in 2022. Sinds ongeveer tien jaar is het uitschrijven van recepten toegestaan binnen het eigen vakgebied voor verpleegkundigen gespecialiseerd in diabetes, oncologie of astma en COPD, en voor verpleegkundig specialisten. Waar meer verpleegkundigen aangaven zelfzorgmedicatie voor te schrijven, gold dat niet voor medicatie waar een recept voor nodig is. Het aandeel verpleegkundigen dat receptplichtige medicatie voorschreef was in 2022 (12%) nagenoeg gelijk aan het aandeel in 2012 (13,7%).

Tegen de verwachting in vonden we wel een stijging in het aantal verpleegkundigen dat zelfzorgmedicatie voorschrijft, maar niet voor medicatie op recept. Dit terwijl sinds 2014 gespecialiseerde verpleegkundigen ook medicatie mogen voorschrijven

Renate Wit, MSc

Junior onderzoeker (promovendus) Arbeids- en Organisatievraagstukken in de Gezondheidszorg en Verpleging, Verzorging en Ouderenzorg

Het verrichten van andere medische taken is tussen 2012 en 2022 gelijk beleven

In 2022 gaf 37% van de verpleegkundigen aan dat verpleegkundigen binnen hun team weleens medicatie toedienden via een slangetje in de rug en dat 35% weleens de pijnbestrijding via deze weg verhoogde. Daarnaast bracht  70% weleens een infuus in en prikte 57% bloed. Deze handelingen zijn tussen 2012 en 2022 niet significant toegenomen. Evenmin was er een stijging van andere onderzochte medische taken, zoals het stellen van een medische diagnose of het beoordelen van laboratoriumuitslagen. Bekijk de publicatie  voor een volledig overzicht van alle onderzochte medische taken.

Over het onderzoek

Voor het onderzoek vulden in 2012 in totaal 369 verpleegkundigen en in 2022 in totaal 362 verpleegkundigen een online vragenlijst in. Zij zijn, verspreid over het land, werkzaam in de ziekenhuiszorg en wijkverpleging. De ondervraagde verpleegkundigen zijn grotendeels deelnemer aan het landelijke Nivel Panel Verpleging & Verzorging. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van het promotieonderzoek ‘Verpleegkundigen van de toekomst’.