Nauwelijks stijging in voorschrijven van opioïden op huisartsenposten in Nederland en Vlaanderen

In Nederland en België is het voorschrijven van sterke pijnstillers (opioïden) op de huisartsenpost nauwelijks toegenomen in de afgelopen jaren. Wel blijken huisartsen in Nederland op de huisartsenpost vaker sterke opioïden als morfine en oxycodon voor te schrijven dan huisartsen in Vlaanderen. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel en de Universiteit van Antwerpen, dat onlangs is gepubliceerd in PLOS ONE.

Er is wereldwijd een stijging in het voorschrijven van opioïden bij ernstige pijn. Deze stijging zagen we tot en met 2017 ook in de Nederlandse huisartsenpraktijk. Dit is opmerkelijk, aangezien de voordelen van deze middelen, pijnverlichting, niet altijd opwegen tegen de risico’s, zoals afhankelijkheid van het medicijn en verslaving. Om te kijken of er de afgelopen jaren ook een toename was in het voorschrijven van opioïden in Nederland en Vlaanderen, onderzochten we het voorschrijven ervan op de huisartsenpost. Ernstige acute pijn wordt Immers vaak behandeld op de huisartsenpost.

Tussen 2015 en 2019 werd elk jaar bijna even vaak opioïd voorgeschreven op de huisartsenpost

Het percentage contactmomenten op de huisartsenpost waarbij een huisarts een opioïde voorschreef, schommelde tussen 2015 en 2019 tussen de 2 en 2,5%. Dit was in zowel Nederland als Vlaanderen het geval. In Nederlandse huisartsenposten steeg het voorschrijven op de huisartsenpost tot en met 2017 licht, waarna het weer iets daalde. Het meest voorgeschreven opioïd op de Nederlandse huisartsenpost was morfine.

Op Nederlandse huisartsenposten veel vaker sterkwerkende opioïden voorgeschreven dan in Vlaanderen

In ruim de helft van de contacten op de huisartsenpost waarbij Nederlandse huisartsen een opioïd voorschreven, ging het om een sterkwerkende, zoals morfine of oxycodon. In Vlaanderen was dit in nog geen tiende van de contacten het geval. Waarschijnlijk speelt hierbij een rol dat ziekenhuiszorg in Nederland alleen toegankelijk is na een verwijzing van de huisarts. In Vlaanderen is ziekenhuiszorg direct toegankelijk. Hierdoor zien huisartsen op huisartsenposten in Nederland waarschijnlijk meer ernstig zieke patiënten dan hun collega’s in Vlaanderen.

Over het onderzoek

We maakten gebruik van de gegevens van Nederlandse huisartsenposten die deelnemen aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn en van die van Vlaamse huisartsenposten die deelnemen aan iCAREdata.