Opioïdenrecepten vaak voorgeschreven bij klachten aan het bewegingsapparaat

Opioïden worden in de regel voorgeschreven als sterke pijnstiller bij kanker of na een operatie. Toch worden opioïden vaak ook voorgeschreven voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Het gebruik van deze sterke pijnstillers kan leiden tot gewenning en afhankelijkheid en bovendien is de effectiviteit voor langdurig gebruik bij chronische pijnklachten niet bewezen. De NHG-richtlijnen adviseren daarom zo kort mogelijk gebruik van opioïden. Uit onderzoek van het Nivel in opdracht van de Taakgroep ‘Gepast Gebruik van Opioïden’ blijkt dat dit in de meeste gevallen ook zo gebeurt.

Opioïden zijn sterke pijnstillers, die artsen voorschrijven voor de behandeling van ernstige pijn. Dit is vaak pijn bij kanker, pijn na een operatie en ernstige pijn die het functioneren belemmert en waarbij lichtere medicatie niet afdoende is gebleken. Er zijn zwakwerkende opioïden, zoals tramadol, en sterkwerkende opioïden, zoals morfine, oxycodon en fentanyl.

Oxycodon meest voorgeschreven sterkwerkende pijnstiller
In 2018 kregen 37 patiënten per 1000 ingeschreven volwassenen een sterkwerkende opioïde voorgeschreven in de huisartspraktijk. Bij verreweg de meeste van deze voorschriften (29 van de 37) ging het om het middel oxycodon.

Opioïden vaak voorgeschreven voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat
Opioïden worden vaak voorgeschreven voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat en dan met name voor lagerugpijn. De effectiviteit van opioïden bij lagerugpijn is niet duidelijk. Het gebruik van opioïden in deze gevallen wordt dan ook alleen aangeraden voor korte duur en wanneer andere opties niet voldoende effectief blijken. Echter uit het onderzoek blijkt dat opioïden ook regelmatig voor langere duur worden voorgeschreven bij lagerugpijn. Om gepast gebruik van opioïden te stimuleren is vooral gebruik voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat een aandachtspunt.

Over het onderzoek
Het Nivel onderzocht het voorschrijven van opioïden in 2018 met gegevens van huisartsenpraktijken in Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Deze gegevensverzameling omvat ook deels recepten van medisch specialisten en recepten die geïnitieerd werden door de medisch specialist en herhaald door de huisarts. Dit project is uitgevoerd op verzoek van de Taakgroep ‘Gepast Gebruik van Opioïden’. Deze taakgroep is ingesteld door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en heeft als missie verantwoord gebruik van opioïden te bevorderen.