‘Luister naar mijn verhaal’ is een van de twee instrumenten van de Toolbox ‘Horen, zien en spreken’. Co-onderzoekers houden interviews met cliënten over hun ervaringen met zorgprofessionals en in een verhalenbijeenkomst vertellen cliënten hun verhaal aan elkaar.
Tool HZS - Instrument 'Luister naar mijn verhaal'
Aan de hand van het instrument ‘Luister naar mijn verhaal’ houden co-onderzoekers interviews met cliënten over hun ervaringen met zorgprofessionals en in een verhalenbijeenkomst vertellen cliënten hun verhaal aan elkaar. De geanonimiseerde verhalen worden in een reflectiebijeenkomst voorgelegd aan zorgprofessionals en de cliëntenraad met het doel verbeteracties te formuleren.
Doel: input voor reflectie en verbeteracties in de langdurige zorgrelatie
Met ‘Luister naar mijn verhaal’ worden de ervaringen van meerdere cliëntenCliënt
Een cliënt is – in de context van deze Toolbox – een persoon die langdurig zorg, ondersteuning of begeleiding krijgt. Het gaat om:
- een persoon met psychische problemen
- een persoon met een lichtverstandelijke beperking
- een persoon die vanwege ouderdom langdurig zorg nodig heeft met hun zorgprofessionalZorgprofessional
Een zorgprofessional is – in de context van deze Toolbox – een betaalde medewerker die cliënten langdurig ondersteuning of begeleiding biedt en daarom frequent contact heeft met de cliënten. Zorgprofessional en cliënt hebben dus een langdurige zorgrelatie. Een zorgprofessional kan zijn:
- de persoonlijk begeleider
- de verpleegkundige of verzorgende in de gehandicaptenzorg of ouderenzorg
- de begeleider, verpleegkundige of behandelaar in de geestelijke gezondheidszorg. verzameld en anoniem teruggekoppeld aan de professionals. Op basis van deze verzameling ervaringen over de zorgrelatieZorgrelatie
Het begrip 'zorgrelatie' in de langdurige zorg is door een co-onderzoeker treffend omschreven als 'een vertrouwensband tussen een cliënt en een medewerker die bijdraagt aan een beter leven'.
De zorgrelatie tussen cliënten en zorgprofessionals in de langdurige zorg is belangrijk voor de ervaren kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven van cliënten. Een goede zorgrelatie tussen cliënten en zorgprofessionals is een basisvoorwaarde voor het verlenen van goede zorg, begeleiding en ondersteuning. Dit biedt cliënten namelijk mogelijkheden voor groei en ontwikkeling en geeft een gevoel van menselijke waardigheid en erkenning. kunnen zorgprofessionals reflecteren en algemene verbeterpunten formuleren voor hun contacten met cliënten.
Werkwijze: interviews en bijeenkomsten
Het instrument ‘Luister naar mijn verhaal’ is gebaseerd op de methode Participatory Narrative Inquiry (PNI)Participatory Narrative Inquiry
Participatory Narrative Inquiry (PNI) is een door Cynthia Kurtz ontwikkelde methode om bij groepen mensen persoonlijke ervaringen te verzamelen door ze verhalen te laten vertellen, om de beleefde ervaringen beter te kunnen begrijpen.. Het bestaat uit de volgende onderdelen:
- Er is een startbijeenkomstStartbijeenkomst
Bij toepassing van het instrument ´Luister naar mijn verhaal´ wordt allereerst een startbijeenkomst georganiseerd, waarin de co-onderzoeker(s), een familielid, een zorgprofessional en eventueel een cliëntenraadslid samen bedenken welke thema’s en emoties voor de zorgrelatie voor de betreffende cliënt het meest belangrijk zijn. In de startbijeenkomst worden de vragen bedacht die in de interviews aan de cliënten worden gesteld. Ook de emoties en andere thema’s die in de startbijeenkomst genoemd worden, worden in de vragen verwerkt. waarin de vragen en belangrijke thema’s voor ‘Luister naar mijn verhaal’ worden bedacht (door cliënten, een familielid en een zorgprofessional). - Er worden interviews gehouden waarin cliënten vertellen over hun ervaringen met een zorgprofessional.
- Er wordt een verhalenbijeenkomstVerhalenbijeenkomst
In een verhalenbijeenkomst vertellen cliënten hun ervaringen aan elkaar, in groepjes. De co-onderzoeker vraagt hierbij door, zodat een cliënt de ervaring gedetailleerd beschrijft. georganiseerd waarin cliënten hun ervaringen aan elkaar vertellen. - Ten slotte is er een reflectiebijeenkomstReflectiebijeenkomst
In een reflectiebijeenkomst worden de eerder opgeschreven verhalen met cliëntervaringen gelezen door zorgprofessionals en leden van de cliëntenraad. De belangrijkste thema’s worden bepaald, waarna de aanwezigen gezamenlijk verbeteracties formuleren. waarin geselecteerde cliëntervaringen/verhalen worden gedeeld met zorgprofessionals en cliëntenraden, met als doel verbeteracties te formuleren.
De deelnemers
Het instrument 'Luister naar mijn verhaal' is geschikt voor cliëntenCliënt
Een cliënt is – in de context van deze Toolbox – een persoon die langdurig zorg, ondersteuning of begeleiding krijgt. Het gaat om:
- een persoon met psychische problemen
- een persoon met een lichtverstandelijke beperking
- een persoon die vanwege ouderdom langdurig zorg nodig heeft die in een zorginstelling of thuis wonen en die lange tijd geestelijke gezondheidszorg (GGZ) of gehandicaptenzorg krijgen, óf die verpleging, verzorging of thuiszorg krijgen.
De co-onderzoekerCo-onderzoeker
Een co-onderzoeker is een ervaringsdeskundige (iemand met ervaringskennis) die als cliënt zelf langdurig zorg, ondersteuning of begeleiding krijgt of kreeg in de sector of organisatie waarin het kwaliteitsonderzoek plaatsvindt (met de instrumenten uit deze Toolbox). (cliënt met ervaringskennis) krijgt een training en interviewt cliënten daarna zelfstandig of samen met een interview-ondersteunerInterview-ondersteuner
De rol van interview-ondersteuner kan worden uitgevoerd door:
- een ervaren co-onderzoeker (een cliënt met ervaringskennis)
- de coördinator
- iemand anders die veel ervaring heeft met het houden van interviews en/of bijeenkomsten en die onafhankelijk is.
De co-onderzoeker en de interview-ondersteuner leren elkaar al kennen bij de training. Als een co-onderzoeker hulp nodig heeft bij een interview, dan geeft hij/zij van tevoren aan hoe de gewenste rolverdeling eruit ziet. (ervaren co-onderzoeker).
De interview-ondersteuner kan ook de rol van gespreksleiderGespreksleider
De rol van gespreksleider kan worden uitgevoerd door een ervaren co-onderzoeker (een cliënt met ervaringskennis), door de coördinator of iemand anders die ervaring heeft met het leiden van bijeenkomsten én die onafhankelijk is. De gespreksleider zorgt voor een gestructureerd verloop van de bijeenkomsten bij Luister naar mijn verhaal, waarbij alle aanwezigen ruimte krijgen om hun ervaringen of reacties in te brengen met respect voor elkaar. vervullen in de verhalen- en de reflectiebijeenkomst.
De coördinatorCoördinator
De coördinator is een centraal aanspreekpunt en een 'aanjager' binnen de organisatie die verantwoordelijk is voor een goed verloop van het kwaliteitsonderzoek (met gebruik van de instrumenten uit deze Toolbox). De coördinator is bijvoorbeeld een kwaliteitsfunctionaris, een cliëntenraadslid/cliëntenondersteuner, een welzijnswerker, een verpleegkundige of een (externe) trainer of adviseur. werft de co-onderzoekers, maakt de afspraken voor de interviews, regelt bijeenkomsten en zorgt voor de terugkoppeling van resultaten naar de zorgprofessionalsZorgprofessional
Een zorgprofessional is – in de context van deze Toolbox – een betaalde medewerker die cliënten langdurig ondersteuning of begeleiding biedt en daarom frequent contact heeft met de cliënten. Zorgprofessional en cliënt hebben dus een langdurige zorgrelatie. Een zorgprofessional kan zijn:
- de persoonlijk begeleider
- de verpleegkundige of verzorgende in de gehandicaptenzorg of ouderenzorg
- de begeleider, verpleegkundige of behandelaar in de geestelijke gezondheidszorg. .
Opbrengsten: wat levert het op?
Het instrument ‘Luister naar mijn verhaal’ biedt stof voor reflectie op de rol van zorgprofessionals in de langdurige zorgrelatie met cliënten. Naast waardering levert het verbeterpunten op voor de zorgrelatie. Hierbij valt te denken aan omgangsvormen (respectvol aanspreken, privacy), luisteren, vertrouwen en de algemene kwaliteit van zorg.
Daarnaast is er voor de verschillende betrokkenen een meerwaarde:
- De cliënt krijgt de gelegenheid vrij te vertellen over zijn of haar ervaringen met zorgprofessionals. Het gaat om heel verschillende ervaringen die er voor hem of haar het meest toe doen en dingen die de cliënt na aan het hart liggen.
- De co-onderzoeker leert veel van de training en interviews en groeit in zijn of haar rol. Bovenal vindt de co-onderzoeker het fijn om iets kunnen betekenen voor mede-cliënten.
- De zorgprofessional krijgt door het lezen van de uitgeschreven, sprekende verhalen over cliëntervaringen meer inzicht in de eigen rol in de zorgrelatie. Daarnaast groeit de waardering voor de co-onderzoekers vanwege hun ervaringsdeskundigheid.
Meer informatie en aan de slag
Voor een uitvoerige omschrijving van het instrument ‘Luister naar mijn verhaal’ en de benodigdheden om hiermee aan de slag te kunnen, kunt u de volgende documenten downloaden:
- Handleiding Luister naar mijn verhaal
- Training Luister naar mijn verhaal
- Flyer Luister naar mijn verhaal