Eerstelijns Antibioticascan: het voorschrijven van antibiotica in de huisartsenpraktijk en op de huisartsenspoedpost.

Antibioticaresistentie is een grote bedreiging voor de volksgezondheid. De ontwikkeling van antibioticaresistentie is een natuurlijk proces, wat sterk versneld wordt door te veel of onjuist gebruik van antibiotica. Het is daarom belangrijk om onnodig en onjuist voorschrijven te voorkomen. Naast antibioticaresistentie zijn ook bijwerkingen, kosten en milieu- en klimaatschade redenen om antibiotica gepast voor te schrijven. In Nederland wordt het overgrote deel van de antibiotica voorgeschreven in de eerste lijn. Nederlandse huisartsen schrijven ten opzichte van huisartsen in andere landen relatief weinig antibiotica voor. Ondanks dit lage niveau van voorschrijven zijn er grote verschillen tussen Nederlandse huisartsen in het voorschrijven van antibiotica, waaronder bij luchtweginfecties. Deze variatie duidt erop dat er verbetering mogelijk is.

In het huidige onderzoek ontwikkelden we daarom een Eerstelijns Antibioticascan om het voorschrijven van antibiotica bij 188 diagnoses door Nederlandse huisartsen te monitoren, zowel in de huisartsenpraktijk als op de huisartsenspoedpost. We onderzochten richtlijnnaleving op gebied van: a) frequentie van voorschrijven; b) voorgeschreven type antibioticum en c) voorgeschreven duur en dosering. Daarnaast onderzochten we de invloed van contextfactoren hierop. We gebruikten hiervoor routinezorgdata uit 287 tot 384 huisartsenpraktijken en 26 tot 28 organisaties van huisartsenspoedposten die deelnamen aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn in de jaren 2018 tot en met 2021.

De Eerstelijns Antibioticascan laat op basis van routinezorgdata zien dat Nederlandse huisartsen voor veel diagnoses de richtlijnen volgen bij het voorschrijven van antibiotica. Zij schrijven weinig antibiotica voor bij diagnoses waar geen indicatie is om antibiotica voor te schrijven en kiezen vaak de in de richtlijn aanbevolen antibiotica. Dit geldt zowel voor de huisartsenpraktijk als voor de huisartsenspoedpost. Nederlandse huisartsen doen het dus goed met het oog op antibioticaresistentie, de kans op bijwerkingen, zorgkosten en milieu- en klimaatschade.

Toch is er een aantal diagnoses waarbij er grotere variatie is tussen huisartsenpraktijken of huisartsenspoedposten. Daar zien we dat een deel van de huisartsen nog te veel antibiotica voorschrijft, of dat niet altijd het aanbevolen middel of de aanbevolen duur wordt gekozen. De hier beschreven Eerstelijns Antibioticascan kan huisartsen handvatten bieden om hun voorschrijfgedrag te monitoren en om na te gaan bij welke specifieke diagnoses zij hun voorschrijven nog kunnen verbeteren. Door periodieke herhaling van onderdelen uit de Eerstelijns Antibioticascan kunnen we ook in de toekomst het voorschrijven van antibiotica blijven monitoren.