EU-burgers hebben meer informatie en betere communicatie nodig over preventie en vroege opsporing van kanker

Onder een deel van de EU-burgers bestaan misvattingen over kanker, waardoor zij minder geneigd zijn hun gedrag aan te passen om kanker te voorkomen. Doordat zij kanker zien als een fatale ziekte, belemmeren de angst voor de diagnose, schaamte voor het bespreken van afwijkingen in het lichaam en heersende taboes deze mensen ook om deel te nemen aan screeningsprogramma’s om kanker vroegtijdig op te sporen. EU-burgers denken dat meer genuanceerde informatie over de preventie en behandeling van kanker en betere communicatie nodig zijn om deze barrières weg te nemen. Dit blijkt uit een internationaal onderzoek dat in opdracht van de Europese Commissie werd uitgevoerd door het EUHealthSupport consortium onder leiding van het Nivel.

De Europese Commissie wil met haar ‘Mission on Cancer’ de levens van EU-burgers verbeteren door in te zetten op het voorkomen van kanker, het verhogen van de kans op genezing van kanker en het verbeteren van de kwaliteit van leven van degenen die kanker hebben (gehad) en hun familie. Om te leren wat EU-burgers hierin belangrijk vinden, ging in zes EU-lidstaten een groep burgers in gesprek met onderzoekers over hoe zij aankijken tegen kanker, de preventie van kanker en de vroege opsporing ervan. De inzichten uit deze focusgroepstudie kan de EU gebruiken om de beschikbare informatie en communicatie over deze onderwerpen verbeteren. 

Onder EU-burgers heerst angst voor kanker

De deelnemers aan het onderzoek geven aan dat een deel van de burgers in hun land kanker zien als een fatale ziekte die iedereen kan treffen. De angst voor een kankerdiagnose en het taboe dat met sommige kankers wordt geassocieerd, kan mensen ervan weerhouden om met een arts contact op te nemen of aan screeningsprogramma’s mee te doen. Om deze angst te doorbreken, denken de deelnemers dat beter moet worden uitgelegd dat genezing van kanker steeds vaker mogelijk is door vroege opsporing en betere behandelingen.

Behoefte aan hoopvolle boodschappen gericht op preventie

Volgens de deelnemers moeten voorlichtingscampagnes rond kanker hoop uitstralen en zich ook richten op wat mensen kunnen doen om kanker te voorkomen. Er zijn verschillende factoren die het risico op kanker vergroten, zoals blootstelling aan de zon, roken, drinken van alcohol, een ongezond dieet, weinig bewegen en stress. Deelnemers ervaren een gebrek aan bewustzijn over hoe deze factoren kanker kunnen veroorzaken en hoe mensen hun gedrag kunnen veranderen om blootstelling aan risico's te vermijden en gezonder te leven. Zorgprofessionals zijn voor de deelnemers een belangrijke bron van informatie over kankerpreventie. Daarnaast benadrukken ze het belang van voorlichting op scholen over kankerrisico's en preventie. Ook vinden ze toegankelijke en betrouwbare informatie over het risico op kanker belangrijk.

Schaamte en afstand tot screeningscentra belemmeren deelname aan screening

De deelnemers aan de focusgroepen weten dat het belangrijk is om hun lichaam regelmatig te controleren op veranderingen. Ook zijn ze op de hoogte van screeningsprogramma's om kanker in een vroeg stadium op te sporen. Maar dat geldt volgens hen niet voor veel andere burgers in hun land, omdat bij hen misvattingen leven over kanker. Deze mensen doen vaak niet mee aan screeningsprogramma’s, onder meer door schaamte om eventuele afwijkingen te bespreken, uit angst voor de diagnose kanker en doordat ze weinig vertrouwen hebben in de behandelmogelijkheden. Voor mensen in afgelegen gebieden vormt de afstand tot screeningscentra ook een belemmering. Mobiele screeningsfaciliteiten of kankerscreening via bijvoorbeeld huisartsen bieden hierbij mogelijk een oplossing. Zorgprofessionals, maar zeker ook de overheid, zouden burgers hierover beter moeten informeren en open discussies moeten bevorderen om schaamte en angst te verminderen.

Over het onderzoek

Het Nivel voerde deze internationale focusgroepstudie uit in samenwerking met het RIVM, binnen het EUHealthSupport consortium. Het project was onderdeel van de wetenschappelijke ondersteuning van de ‘Mission on Cancer’ van de Europese Commissie. Het onderzoek is gefinancierd door de European Health and Digital Executive Agency (HaDEA) in opdracht van het Directoraat-generaal voor Onderzoek en Innovatie (DG RTD). Om de ervaringen en percepties van burgers uit verschillende EU-landen te begrijpen, werden focusgroepen georganiseerd in zes landen: Bulgarije, Finland, Frankrijk, Litouwen, Malta en Tsjechië.

Op het gebied van kankeronderzoek publiceerde het Nivel laatst ook de resultaten uit een promotieonderzoek over de communicatie over complementaire zorg bij kanker.