Geringe toepassing van samen beslissen bij patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden in de palliatieve zorg

Zorgverleners passen de methodiek van samen beslissen nog weinig toe bij patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden die palliatieve zorg ontvangen. Uit onderzoek van het Nivel blijkt dat zorgverleners een gevarieerd beeld hebben van wat samen beslissen precies inhoudt. Dit duidt erop dat de methodiek niet goed geïmplementeerd is. En juist bij deze kwetsbare patiënten is dat een probleem, een groep bij wie het invoeren van het proces van samen beslissen toch al een grote uitdaging is.

Voor het onderzoek werden video-opnamen gemaakt van consulten, die vervolgens zowel door onderzoekers als zorgverleners werden beoordeeld op het toepassen van samen beslissen. 

Methode: beoordelen video-opnamen van consulten door onderzoekers en zorgverleners

Betrokken onderzoekers gaven per video-opname de mate van samen beslissen aan, aan de hand van een algemeen geaccepteerd codeersysteem. De zorgverleners werden geïnterviewd terwijl ze zichzelf terugzagen op beeld. Hen werd onder andere gevraagd in hoeverre ze vonden dat er sprake was van samen beslissen. 

Resultaten: samen beslissen weinig en wisselend toegepast

Zorgverleners bleken in zijn algemeenheid slechts in geringe mate aan samen beslissen te doen en bovendien pasten zij de methode verschillend toe. De minste aandacht gaven de zorgverleners aan het tweede aspect, waarbij de zorgverlener de patiënt dient te verzekeren hem of haar bij te staan in het keuzeproces, een aspect dat juist voor de betreffende doelgroep van groot belang is. 

Aanbeveling om patiënt actief betrekken bij het gesprek

Cruciaal voor het proces van samen beslissen is dat de zorgverlener de patiënt actief betrekt bij het gesprek. Ook als het een patiënt met beperkte gezondheidsvaardigheden betreft die zich in de palliatieve fase van zorg bevindt. Om juist deze patiënten er beter bij te betrekken kwamen de geïnterviewde zorgverleners zelf met de volgende drie aanbevelingen:

1. Bespreek herhaaldelijk alle behandelopties met de patiënt.
2. Geef de patiënt tijd en ruimte om het eigen verhaal te vertellen.
3. Kies tijdens een consult strategische momenten uit om het proces van samen beslissen met de patiënt te bespreken.

Over het onderzoek

Aan het onderzoek deden vier ziekenhuizen verspreid over Nederland mee. In totaal werden 36 consulten – in de palliatieve zorg – tussen zorgverleners en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden op video opgenomen. Negentien zorgverleners hebben hun eigen consulten teruggekeken en zichzelf beoordeeld op het toepassen van samen beslissen. De onderzoekers hebben enerzijds de transcripten van de interviews op thematische wijze geanalyseerd en anderzijds de mate van samen beslissen in de video-opnames gemeten. Het onderzoek is onderdeel van het project ‘Goed Begrepen’, gericht op communicatie in de palliatieve zorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, dat wordt uitgevoerd door het Nivel in samenwerking met Pharos.

Direct naar de publicatie bij dit bericht:
Shared decision-making in practice and the perspectives of health care professionals on video-recorded consultations with patients with low health literacy in the palliative phase of their disease