Grote impact van corona in gehele samenleving roept om gerichtere crisisaanpak in toekomst

De corona-epidemie heeft ingrijpende effecten op de gezondheid, zowel lichamelijk als geestelijk en sociaal. Naast directe effecten, een besmetting met het coronavirus, zijn er ingrijpende indirecte effecten, met name bij kwetsbare groepen in de samenleving. Deze bevindingen geven de urgentie aan van het verbeteren van het crisisbeleid bij coronagolven, maar ook andere crises. Nader onderzoek moet beleidsmakers meer concrete handvatten bieden om gerichtere en efficiëntere maatregelen te kunnen nemen, om negatieve effecten zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Dit blijkt uit het tweede literatuuronderzoek van het Netwerk GOR-COVID, uitgevoerd door het Nivel en RIVM.

Het onderzoek betrof de tweede inventarisatiestudie van nationale en internationale literatuur over de gezondheidseffecten van de coronacrisis in 2020 en 2021. Waar deze keer de gehele Nederlandse samenleving onderwerp van onderzoek was, lag bij de eerste studie de focus specifiek op jongeren.

Verloren gezonde levensjaren

Uit de ruim 1000 bekeken studies blijkt dat de uitgestelde zorg en late diagnoses bij bepaalde ziekten, vooral kanker, veel effect  hebben gehad op de gezondheid. Dit geldt vooral voor mensen die al ziek waren of tijdens de pandemie ziek zijn geworden. De gezonde levensjaren die hierdoor verloren zijn gegaan, zijn niet in te halen.

Impact groter bij kwetsbare groepen

De negatieve impact van de corona-epidemie in de Nederlandse samenleving is groter bij kwetsbare groepen, zoals mensen met een laag inkomen en mensen in bepaalde leeftijdsgroepen. Zo blijkt ook uit deze tweede studie dat jongeren (tot 17 jaar) en jongvolwassenen (18 tot 25 jaar) vaker last hebben van depressiviteitsklachten en angst dan vóór de epidemie. Jongvolwassenen en ouderen hebben meer last van eenzaamheid. Ook zien we dat de studieresultaten van leerlingen op de middelbare school en het hoger onderwijs waren minder goed zijn dan daarvoor.

Nasleep besmetting en druk op de zorg

De helft van de mensen blijkt drie maanden na een coronabesmetting nog steeds lichamelijke klachten te hebben, zoals vermoeidheid. Ook zijn veel mensen die in de zorg werken, lichamelijk en geestelijk overbelast geraakt.

Over het onderzoek

Bij deze tweede inventarisatiestudie is gekeken naar de effecten van de corona-epidemie op de gehele Nederlandse bevolking, waar het bij de eerste inventarisatie specifiek de jeugd betrof. Doel van deze en andere studies van het Netwerk GOR is de impact van de coronacrisis in kaart te brengen, om hiermee toekomstig beleid hulpmiddelen te geven om voor- en nadelen van maatregelen grondig af te wegen en zo de negatieve effecten zo veel mogelijk te voorkomen of te beperken.

Het onderzoek maakt deel uit van de Integrale Gezondheidsmonitor GOR-COVID en wordt uitgevoerd door het Netwerk Gezondheidsonderzoek bij Rampen (GOR) – dat bestaat uit het Nivel, RIVM, ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum, de lokale GGD’en en GGD GHOR Nederland. Het project wordt gesubsidieerd door ZonMw namens het ministerie van VWS.

Bij het Nivel maakt het onderzoeksproject Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19 (GOR-COVID) deel uit van het onderzoeksprogramma Rampen en Milieudreigingen van programmaleider prof. dr. Michel Dückers.