Hoger aantal longontstekingen in gebied met veel veehouderijen opnieuw bevestigd

Bewoners van gebieden met veel veehouderijen hebben meer kans op het krijgen van een longontsteking dan mensen die in gebieden met minder (of geen) veehouderijen wonen. Met name als de veehouderij binnen een straal van 500 meter van de woning ligt, is de kans op longontsteking groter. Daarnaast blijkt longontsteking het gehele jaar door vaker voor te komen in het oostelijk deel van Noord-Brabant en het noordelijk deel van Limburg dan in gebieden met minder veehouderijen. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit een derde meting, een update over de jaren 2017-2019, binnen het RIVM-programma Veehouderij & Gezondheid Omwonenden (VGO-deel III), uitgevoerd door het Nivel en het IRAS/UU.

De associatie tussen de variabelen ‘veehouderij in de nabijheid’ en ‘het voorkomen van longontsteking’ blijkt in de onderzochte provincies consistent te zijn over de jaren 2009-2019; per jaar komt daar tussen de 26 en 60% meer longontsteking voor dan in een minder veerijk gebied. Onderzoek over 2014-2017, uitgevoerd in drie andere provincies, bevestigen de relatie tussen beide.

Vooral relatie tussen ‘longontsteking’ en ‘geitenhouderijen in de omgeving’ 

In het onderzoeksgebied Noordoost-Brabant en Noord-Limburg, een gebied met veel veehouderijen, betreft het vooral de relatie tussen longontsteking en het wonen in de nabijheid van geitenhouderijen. Soms, en daarom minder consistent, gaat het om pluimveehouderijen.

Vooral binnen een straal van 500 meter is de relatie evident

Voor de recente periode 2017-2019 is de kans op longontsteking in het onderzochte gebied 37% groter dan in gebieden – elders in het land – met minder veehouderijen. Deze grotere kans geldt met name bij het wonen binnen een straal van 500 meter van een geitenhouderij. Een relatie tussen het wonen binnen een straal van 1000 of 2000 meter en het voorkomen van longontsteking, die tevens is onderzocht, kon niet worden bevestigd. Deze uitkomsten zijn in lijn met de resultaten van eerdere metingen.
Uit één van meerdere analyses in deze update bleek het resultaat dat we vaststelden voor ‘wonen binnen een straal van 500 meter van geitenhouderijen’ ook te gelden voor ‘pluimveehouderijen’; ook daar kwam longontsteking vaker voor.

Voorkomen longontsteking niet gerelateerd aan seizoenen

Longontsteking komt gedurende het gehele jaar vaker voor in het onderzoeksgebied. Het verschil tussen individuele maanden in de periode 2014-2019 is klein. Het vaker voorkomen van longontstekingen in het onderzoeksgebied is niet te relateren aan het lammerseizoen bij geitenhouderijen (februari-mei) of het griepseizoen in Nederland (november-april). Van tevoren werd aangenomen dat deze relatie er wel zou kunnen zijn.

Over het onderzoek

Voor de update 2017-2019 hebben we gebruikgemaakt van gepseudonimiseerde zorggegevens van huisartsenpraktijken. Het betrof 27 huisartspraktijken in het onderzoeksgebied die in totaal zorggegevens van ongeveer 110.000 patiënten aanleverden, en 19 huisartspraktijken elders in Nederland die zorggegevens van rond de 55.000 patiënten registreerden. Alle praktijken liggen op het platteland. De aanwezigheid van veehouderijen in het onderzoeksgebied werd bepaald met gebruikmaking van het Bestand Agrarische Bedrijfssituatie 2018.

Programma ‘Veehouderij en Gezondheid Omwonenden’ (VGO) deel III

Het programma ‘Veehouderij en Gezondheid Omwonenden’ wordt gesubsidieerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Het wordt gecoördineerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat hier ook over bericht op de RIVM-site. Deze update binnen VGO-deel III is uitgevoerd door het Nivel in samenwerking met het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS, Universiteit Utrecht).
In de overige VGO-III-projecten, waar ook Wageningen University & Research (WUR) aan deelneemt, richten we ons op het vinden van verklaringen voor de onderzoeksuitkomsten: we gaan in op de vraag waarom longontsteking vaker voorkomt bij omwonenden van geitenhouderijen. In 2024 worden de uitkomsten verwacht.

Bij het Nivel maakt dit onderzoeksproject deel uit van het onderzoeksprogramma Rampen en Milieudreigingen van programmaleider prof. dr. Michel Dückers.