Informatie over klimaatimpact van gezondheidszorg kan bijdragen aan groenere zorgkeuzes door burgers

De gezondheidszorg heeft een aanzienlijke impact op milieu en klimaat. Bij het maken van individuele zorgkeuzes kan de ene optie groener zijn dan de andere. Uit een verkennend onderzoek van het Nivel blijkt dat meer dan een tiende van de zorggebruikers na het ontvangen van informatie over de klimaatimpact van de zorg een minder effectieve maar klimaatvriendelijkere behandeloptie zegt te kiezen dan daarvoor, mocht de situatie zich voordoen. Bovendien zegt meer dan de helft, ook na het doornemen van de aangeboden informatie hierover, bereid te zijn een hogere zorgpremie te betalen voor klimaatvriendelijkere zorg. Hoewel dit onderzoek ingaat op hypothetische situaties en de ondervraagde burgers zich niet daadwerkelijk in zo’n situatie bevinden, kunnen we toch stellen dat deze resultaten hoopgevend zijn. Het noopt tot het doen van breder onderzoek naar mogelijkheden voor groenere behandelopties.

De urgentie van het klimaatprobleem wordt steeds meer onderkend. Reden voor het Nivel om aan de hand van een vragenlijstonderzoek onder leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg na te gaan in hoeverre zorggebruikers zich bewust zijn van de milieu- en klimaatimpact van de gezondheidszorg én in hoeverre zij groene opties zouden laten meewegen bij het maken van zorgkeuzes in hun eigen behandeling.

Kennis over impact van gezondheidszorg leidt tot groenere antwoorden

Het vragenlijstonderzoek bestond uit drie fases: eerst beantwoordden de deelnemers een aantal vragen over ‘groene’ gezondheidszorg, vervolgens kregen zij informatie aangereikt over de klimaatimpact van de gezondheidszorg, om daarna dezelfde vragen nog eens te beantwoorden, gevolgd door enkele ‘nieuwe’ vragen. De strekking van de aangereikte informatie was dat de zorg in Nederland een grotere CO2-uitstoot heeft dan bedrijven als Shell, KLM en Tata Steel. Dit is namelijk 11 megaton, wat neerkomt op 7% van de totale CO2-uitstoot in Nederland.
Uit een vergelijking van de antwoorden uit de eerste fase (voor aanreiken van ‘klimaatinformatie’) met die uit de derde fase (na aanreiken van ‘klimaatinformatie’) bleek dat de keuze van meer dan 10% van de panelleden verschoof naar een minder effectieve maar klimaatvriendelijkere behandeloptie. Bijna driekwart van alle deelnemers (73%) gaf aan tot nu toe niet op de hoogte te zijn geweest van de grote milieu- en klimaatimpact van de gezondheidszorg.

Meer dan helft van zorggebruikers zegt te willen betalen voor groenere zorg

Als antwoord op de slotvraag in de vragenlijst zei meer dan 60% van de ondervraagde burgers bereid te zijn om een hogere zorgpremie te betalen als dit zou betekenen dat hun zorg klimaatvriendelijker zou worden. Dit gold voor alle inkomensgroepen. Daarbij moet worden opgemerkt dat wij ons onderzoek uitvoerden voordat de inflatie dit jaar begon te stijgen.

Intentie is nog geen gedragsverandering

Hoewel onze resultaten hoopgevend zijn, is het goed erbij te vermelden dat zij betrekking hebben op hypothetische situaties: de ondervraagde panelleden werden niet daadwerkelijk voor de keuze gesteld om hun zorg te vergroenen. Bovendien is het niet een ‘stip aan de horizon’ die alleen door alleen de zorggebruiker kan worden gerealiseerd, ook zorgprofessionals en beleidsmakers hebben hier een verantwoordelijkheid in. Als vervolg op dit project willen wij dan ook onderzoeken wat er nodig is om bij ál deze groepen de benodigde gedragsveranderingen te stimuleren.

Over het onderzoek

Het onderzoek bestond uit een vragenlijst onder 1002 leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg. Het bestond uit hypothetische vragen, waarvan een deel zowel voor als na het aanreiken van informatie over de klimaatimpact van de gezondheidszorg werd gesteld. Aan de hand van de vragen hebben we verkend in hoeverre burgers groene opties – mits bekend – zouden laten meewegen bij het maken van zorgkeuzes in hun eigen behandeling.