Jongeren schakelen minder vaak huisarts in bij mentale klachten

Het aandeel jongeren dat aangeeft mentale klachten te hebben daalt nauwelijks sinds de laatste lockdown in begin 2022. Ze gaan hiervoor wel minder vaak naar de huisarts dan tijdens de coronacrisis; het percentage huisartsbezoeken voor mentale klachten is terug op het niveau van 2019. Dat blijkt uit de nieuwste kwartaalmeting van Netwerk GOR (december 2022). Daarnaast laten huisartsgegevens zien dat het percentage mensen met suïcidegedachten en -pogingen nog altijd weliswaar hoger ligt dan voor corona, in 2019, maar wel is gedaald sinds de laatste lockdown in begin 2022; het verschil met 2019 is dus kleiner geworden. 

Herstel mentale gezondheid jongeren stagneert

Verder herstel van het welbevinden van jongeren sinds de laatste lockdown in begin 2022 zet niet door. Waar het percentage jongeren met mentale klachten in september 2021 nog op 25% lag, was dit in maart 2022 – na de laatste lockdown – gestegen naar 39%. Vervolgens leek het mentaal welbevinden van jongeren zich in de zomer van 2022 licht te herstellen, wat zich uitte in minder mentale klachten en suïcidale gedachten. Toch liep het percentage jongeren met dit soort klachten daarna weer op; van 32% in september naar 34% in december 2022.
De cijfers over zelfdodingsgedachten, die betrekking hebben op deelnemers die telkens terugblikken tot drie maanden voorafgaand aan de meting, hebben een vergelijkbaar verloop: dit percentage was 8% in september 2021, 17% in maart 2022 (na de laatste lockdown), 13% in september en 15% in december 2022.

Weekcijfers huisartsconsulten van suïcidepogingen /-gedachten onder jeugdigen (0-24 jaar). Meer weten? Open de factsheet.

Jongeren met mentale klachten zoeken niet altijd hulp

Uit huisartsgegevens blijkt dat het aantal jongeren dat in de periode oktober-december 2022 de huisarts bezocht voor hulp bij mentale klachten even hoog is als in 2019, voor de coronapandemie. In een tussenliggende periode, van begin 2021 tot en met zomer 2022 was was dit aantal hoger dan in 2019.
Deze bevinding  - dat het aantal jongeren  dat de huisarts bezoekt met mentale klachten eind 2022 is gedaald naar het niveau van 2019 - is met name opvallend, omdat er geen daling was van het aantal jongeren dat in de vragenlijst aangaf mentale klachten te hebben, niet daalde. Dat kan erop wijzen dat jongeren met mentale klachten minder vaak hulp zoeken bij de huisarts. In december 2022 zei 20% van de jongeren die deelnamen aan de meting dat ze mentale hulp nodig hadden. Van hen gaf 16% aan geen hulp te zoeken en 5% geen hulp te kunnen vinden terwijl zij die wel zochten.

Stabilisatie mentale klachten onder volwassenen

De vierde meting onder volwassen wijst uit dat de percentages volwassenen met mentale klachten (21%) en volwassenen met suïcidegedachten (9%) in december 2022 vrijwel gelijk waren aan de gemeten  percentages van september. Omdat de eerste meting onder volwassenen in maart 2022 is uitgevoerd, na de laatste lockdown, kunnen we de mentale gezondheid van volwassenen zoals gemeten in december 2022 niet vergelijken met die uit de periode vóór de laatste lockdown, zoals we hiervoor wel bij de jeugd hebben gedaan. 

Persoonlijke coronagerelateerde gebeurtenissen hebben geen invloed meer op mentale klachten

Alle eerdere meetrondes gaven aan dat ervaren mentale klachten, zelfdodingsgedachten en eenzaamheid van mensen sterk samenhingen met dat wat zij meemaakten door corona, bijvoorbeeld een ziekenhuisopname. Mensen met dergelijke coronagerelateerde ervaringen hadden bijna twee keer zoveel kans op mentale klachten als mensen die dergelijke ervaringen niet hadden. In december 2022 is dit verband tussen ervaren mentale klachten en coronagerelateerde ervaringen niet meer zichtbaar in de cijfers. Wel is er een kleine groep respondenten die langdurig last houdt van de gebeurtenissen die ze meemaakten vanwege het coronavirus of de maatregelen.

Over het onderzoeksproject

Dit onderzoek betreft de zesde kort-cyclische meting jeugd en vierde kort-cyclische meting volwassenen. Alle metingen en andere publicaties binnen dit project vindt u bij de Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19 (GOR-COVID).
Met de Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19 brengt Netwerk GOR de gevolgen van de coronacrisis voor de korte en lange termijn op de gezondheid in kaart. Het project duurt vijf jaar en maakt deel uit van het brede Gezondheidsonderzoeksprogramma COVID-19 van ZonMw, onder subsidie van het ministerie van VWS.
Bij het Nivel valt dit onderzoeksproject binnen het onderzoeksprogramma Rampen en Milieudreigingen van programmaleider prof. dr. Michel Dückers.