Meedoen in de samenleving blijft nog achter, maar eigen leven invullen naar wens lukt steeds meer mensen met een beperking
Nieuws
22-11-2021

Meedoen in de samenleving blijft nog achter, maar eigen leven invullen naar wens lukt steeds meer mensen met een beperking

Mensen met een beperking of aandoening doen minder mee in de samenleving dan mensen uit de algemene bevolking. Hierin is weinig verandering opgetreden de laatste jaren, ook niet tijdens de coronapandemie. Wel geven meer mensen met een beperking aan de mogelijkheden te hebben om hun leven in te vullen zoals zij dat zelf wensen. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel in samenwerking met het Trimbos-instituut en Patiëntenfederatie Nederland. Op 19 november 2021 is de Tweede Kamer met een brief geïnformeerd over de eindevaluatie van het overheidsprogramma 'Onbeperkt meedoen!', waarvan dit Nivel-onderzoek deel uitmaakt.

Gebaseerd op het VN-verdrag inzake de rechten van mensen met een handicap (2016), startte het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in 2018 het programma ‘Onbeperkt meedoen!’. Dit programma loopt tot en met 2021 en heeft als overkoepelende ambitie dat mensen met een beperking meer naar eigen wens en vermogen kunnen meedoen aan de samenleving, net als ieder ander. Het Nivel monitort deze ambitie sinds 2019. Hiertoe is participatie gemeten op verschillende terreinen, waaronder dat van ‘betaald werk’, ‘sociale contacten’ en ‘verenigingsactiviteiten’.

Arbeidsparticipatie loopt het meest achter

Participatie van mensen met een lichamelijke beperking of psychische aandoening is op veel van de gemeten terreinen lager dan die van mensen uit de algemene bevolking. Het verschil is het grootst op het gebied van ‘betaald werk’; dit is nauwelijks veranderd sinds 2016. Wel is de arbeidsparticipatie hoger bij mensen die het belangrijk vinden om betaald werk te kunnen doen. Waar in 2020 40% van de mensen met een lichamelijke beperking aangeeft betaald werk te hebben, ligt dit op 60% bij degenen onder hen die aangeven dit belangrijk te vinden. Maar ook dan blijft er een kloof bestaan met de algemene bevolking.

Vooral mensen met een verstandelijke beperking ondervinden gevolgen coronajaar 2020

In 2020 is een afname van participatie zichtbaar op meerdere terreinen, bij alle groepen mensen met een beperking en bij de algemene bevolking. Hierbij valt te denken aan de afname van het gebruik van openbaar vervoer en van het bezoek aan uitgaansgelegenheden. Vooral bij mensen met een verstandelijke beperking zijn er (veel) grote verschillen in de mate van participatie tussen 2019 en 2020. Tot en met 2019 namen relatief meer mensen met een verstandelijke beperking deel aan verenigingsactiviteiten en/of cursussen dan mensen in de algemene bevolking. In 2020 is hun deelname hieraan zo sterk afgenomen, dat deze zelfs lager is dan die van de algemene bevolking.

Stijgend aandeel mensen dat invulling kan geven aan eigen leven

In 2020 geeft 70% van de mensen met een lichamelijke beperking aan dat zij het eigen leven naar wens kunnen vormgeven. Het gaat dan om bijvoorbeeld om zaken als het zelf bepalen wat ze doen in vrije tijd en wanneer precies ze dat dan doen. Dir percentage is hoger dan in 2019, toen het op 51% lag. Hiermee komen mensen met een lichamelijke beperking in 2020 op bijna hetzelfde percentage uit als mensen uit de algemene bevolking, waar 76% dit ervaart. Daarentegen zien we bij dezelfde groep – mensen met een lichamelijke beperking – een afname van mensen die vinden dat zij meetellen in de maatschappij; dit percentage daalde van 67% in 2019 naar 58% in 2020. Dit zijn ook, relatief, minder mensen dan jet aantal mensen in de algemene bevolking, waar het percentage in beide jaren rond de 80% ligt.

Begrip, aandacht, beschikbaarheid van hulpmiddelen en toegankelijkheid belangrijk 

Mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking hechten veel belang aan begrip en acceptatie vanuit de samenleving voor mensen met een beperking. Ook aandacht voor mensen met een beperking vanuit de politiek en media vinden zij belangrijk. Hiernaast geven zij aan dat toegankelijkheid van bijvoorbeeld gebouwen of openbare ruimtes belangrijk is en dat het beschikken over medische hulp(middelen) essentieel is om naar wens en vermogen te kunnen deelnemen aan de samenleving.

Over het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met het Trimbos-instituut en Patiëntenfederatie Nederland, in opdracht van het ministerie van VWS. Voor de metingen is gebruikgemaakt van vragenlijstonderzoek binnen drie Nivel-panels: het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten, het Panel Samen Leven en het Consumentenpanel Gezondheidszorg. Daarnaast zijn gegevens gebruikt van het Panel Psychisch Gezien (Trimbos-instituut) en van Mijnkwaliteitvanleven.nl (Patiëntenfederatie Nederland). Met herhaalde metingen onder mensen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke beperking en mensen met een psychische aandoening zijn ontwikkelingen op het gebied van participatie (naar wens en vermogen) de afgelopen periode gevolgd.

Altijd op de hoogte blijven van Nivel-nieuws? Abonneer u op onze attendering!

U kunt zich op elk moment afmelden, via de link onder in de e-mails die u ontvangt. Meer weten? Bekijk het  Privacybeleid van het Nivel en de legal policies die het mailingsplatform Mailchimp hanteert, die u erkent door uw deelname aan onze nieuwsattendering via dit platform.
Ook interessant: bekijk de mogelijkheden om onderzoek te doen met (gegevens van) het Nivel.