Palliatieve zorg: veel gaat goed, nazorg kan beter

Patiënten en nabestaanden zijn meestal heel positief over de palliatieve zorg. Ook blijkt een groot deel van de patiënten te overlijden op hun plaats van voorkeur. In de nazorg voor naasten is nog wel verbetering mogelijk, zo blijkt uit een publicatie van onderzoekers van het NIVEL in het vaktijdschrift Kwaliteit in Zorg.

 
Palliatieve zorg is zorg die gericht is op een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven voor mensen met een ongeneeslijke ziekte èn hun naasten. De palliatieve zorg voor patiënten krijgt een 8,2 van patiënten en een 8,5 van nabestaanden. Negen van de tien geven ook aan dat zij hun zorgaanbieders zouden aanbevelen aan anderen in dezelfde situatie. Dit geldt zowel voor de zorg thuis, in verpleeghuizen als in het ziekenhuis. Illustratief voor de positieve ervaringen zijn uitspraken van nabestaanden zoals: “Het was respectvol en liefdevol”, “De thuiszorg heeft heel goed gehandeld en geluisterd naar haar en ons” en “We mochten de laatste dagen met de familie op de zaal bij haar verblijven. Dat was heel mooi en bijzonder.”
 
Thuis sterven
De meeste mensen willen het liefst tot aan het eind van hun leven thuis blijven. Uit dit onderzoek blijkt dat een derde van de patiënten thuis sterft, een percentage dat overeenkomt met eerder onderzoek in Nederland. De meeste nabestaanden (83%) geven aan dat de patiënt in de laatste maand voor overlijden altijd of meestal op de plaats van voorkeur verbleef. Verder geeft ruim twee derde (70%) van de nabestaanden aan dat de patiënt ook werkelijk op de plaats van voorkeur is overleden.
 
Nazorg
Palliatieve zorg omvat ook begeleiding van naasten. Ongeveer de helft van de naasten was in de laatste week voor het overlijden van de patiënt angstig of somber. Meestal was hiervoor aandacht van zorgverleners, zo geeft 80% van de nabestaanden aan. In de periode na het overlijden van de patiënt, zijn de ervaringen wat minder positief. Meer dan de helft geeft aan dat er geen afscheid- of evaluatiegesprek is gehouden (58%) en dat zij niet op de mogelijkheden van nazorg zijn gewezen.
 
Naasten
NIVEL programmaleider prof. Anneke Francke: “Nazorg voor naasten is een onderdeel van goede palliatieve zorg. Maar het krijgt soms weinig prioriteit. Het lijkt erop dat naasten als de patiënt is overleden, soms snel uit het vizier raken van zorgverleners. Als we de lat in de palliatieve zorg hoog leggen, dan betekent dat ook dat er aandacht moet zijn voor de ondersteuningsbehoeften van de naaste familie.”
 
Verbeterprogramma
Deze uitkomsten zijn gebaseerd op de voormetingen van het landelijke Verbeterprogramma Palliatieve Zorg van ZonMw. Hiervoor zijn vragenlijstgegevens over de ervaringen van honderden patiënten en meer dan duizend nabestaanden geanalyseerd. Binnen het verbeterprogramma is er veel aandacht voor optimale zorg voor patiënten, maar er zijn ook verbeterprojecten die handvaten bieden voor zorgverleners om in gesprek te komen met de naaste over zijn of haar zorgtaken en de ondersteuning die daarbij gewenst is.
 
Subsidiënt
ZonMw, Verbeterprogramma Palliatieve Zorg