Tuchtrecht in de jeugdzorg: flinke stappen gezet, ook nog een weg te gaan
Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) voert sinds november 2014 het tuchtrecht in de jeugdzorg uit. Beklaagden en klagers, oftewel zorgprofessionals en cliënten, zijn doorgaans erg positief over de werkwijze tijdens de hoorzittingen, die zij als zorgvuldig én klantvriendelijk bestempelen. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel en Hogeschool Leiden. Ook is er ruimte voor verbetering: door de klachten op een meer open manier te bespreken zal de zorgprofessional zich minder aangevallen voelen en zal het leereffect toenemen, zo is de veronderstelling. Uiteindelijk zal dit bijdragen aan de professionaliteit van jeugdzorgwerkers.
Het tuchtrecht in de jeugdzorg is een laagdrempelige voorziening, bedoeld om bij te dragen aan de professionaliteit van de jeugdzorg. Een tuchtprocedure is voor de betrokken professional een zwaar traject waarin hij of zij zich doorgaans vooral aangevallen voelt; geenszins een situatie waarin mensen openstaan voor nieuwe inzichten.
Publiceren van tuchtrechtuitspraken is niet genoeg
Tuchtrechtuitspraken worden standaard gepubliceerd en de veronderstelling is dat zij hun weg vinden in de praktijk en op die manier bijdragen aan de professionaliteit van jeugdzorgwerkers. Het onderzoek laat zien dat het lastig vast te stellen is of dit ook daadwerkelijk zo werkt. Wel komen er verschillende verbetermogelijkheden uit het onderzoek voort. Allereerst betreft dat de manier waarop de tuchtrechters hun uitspraken motiveren. Meer aandacht voor het expliciet benoemen van de beroepsnormen die in het geding zijn en op welke wijze dit het geval is, kan bij de zorgprofessional leiden tot beter begrip en concrete aanknopingspunten voor verbetering. Daarnaast hebben de uitspraken een sterk juridisch karakter. Men kan dan ook meer inzetten op het maken van een vertaalslag naar de praktijk.
Betere informatie aan cliënten over mogelijkheden klachtindiening
Cliënten weten vaak niet waar ze terecht kunnen met hun klacht. Dit kan leiden tot een tuchtklacht terwijl andere mogelijkheden beter bij de betreffende klacht zouden passen. Er is wellicht winst te behalen door het verbeteren van informatievoorziening voor cliënten over de klachtmogelijkheden. Dit laatste is een taak voor SKJ én voor andere instanties, zoals zorginstellingen en gemeenten.
Gefaseerd indienen tuchtklachten die voortkomen uit 'gedwongen kader'
De meeste tuchtklachten betreffen beslissingen binnen 'het gedwongen kader', dit zijn maatregelen die door Jeugdzorg worden opgelegd vanuit het oogpunt van bescherming van de jeugdige. Met deze jeugdbeschermingsmaatregelen krijgt niet meer dan 10% van de jongeren die jeugdzorg krijgen, te maken. Daarnaast betreffen klachten binnen het gedwongen kader vaak situaties waarin sprake is van een complexe scheiding van de ouders of verzorgers van de jeugdige.
Dit roept de vraag op of deze klachten wel voortkomen uit vermeend onprofessioneel handelen van jeugdzorgmedewerker of vooral uit frustratie en boosheid bij de cliënt. Overwogen zou kunnen worden om voor klachten die voortkomen uit het gedwongen kader te zoeken naar een getrapt systeem van het indienen van een tuchtklacht. Als blijkt dat de klacht het professionele handelen betreft, dan zou deze in tweede instantie aan de tuchtrechter kunnen worden voorgelegd.
Over het onderzoek
In het onderzoek is gebruikgemaakt van een combinatie van onderzoeksmethodes: interviews en groepsinterviews met jeugdzorgprofessionals, hun vertegenwoordigers en hun cliënten; interviews met professionals die betrokkenen waren bij de uitvoering van een tuchtprocedure; analyse van bestaande gegevens; juridische analyse van uitspraken van tuchtrechters; vragenlijstenonderzoek en een invitational conference.
Altijd op de hoogte blijven van Nivel-nieuws? Abonneer u op onze attendering!