Senior onderzoeker Arbeids- en Organisatievraagstukken in de Gezondheidszorg
Publicatie
Publicatie datum
Differentiatie inschrijftarief huisartsenzorg. Deel 1: evaluatie van de huidige differentiatie van het inschrijftarief.
Flinterman, L.E., Bakker, D.H. de, Verheij, R.A. Differentiatie inschrijftarief huisartsenzorg. Deel 1: evaluatie van de huidige differentiatie van het inschrijftarief. Utrecht: NIVEL, 2015. 46 p.
Het zorglandschap is sterk in beweging. Sinds 1 januari 2015 is er een nieuw bekostigingsmodel voor de huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg (ketenzorg) dat bestaat uit 3 segmenten:
Segment 1: Basisvoorziening huisartsenzorg
Segment 2: Programmatische multidisciplinaire zorg (ketenzorg)
Segment 3: Resultaatbeloning en zorgvernieuwing
Het nieuwe bekostigingsmodel komt voor een groot deel overeen met het bekostigingsmodel van voor 1 januari 2015. Nieuw is de indeling in 3 segmenten en de toevoeging van resultaatbeloning en meer beloningen voor zorgvernieuwing.
In Segment 1 geldt een gedifferentieerd inschrijftarief, naar leeftijd en wel of niet woonachtig zijn in een achterstandswijk, en een consultvergoeding. De huidige differentiatie van het inschrijftarief is 20 jaar oud en is met de wijziging in het bekostigingsmodel mogelijk toe aan verandering. In dit onderzoek werd bekeken of er andere en betere factoren waren voor de differentiatie van het inschrijftarief en naar de gevolgen van het herijken van het inschrijftarief met deze nieuwe factoren.
Operationalisatie zorgvraagzwaarte
Om alternatieven voor de huidige differentiatiefactoren leeftijd en woonachtig zijn in een achterstandswijk te onderzoeken was het nodig om zorgvraagzwaarte te operationaliseren in de huisartsenzorg. De zorgvraagzwaarte in de huisartsenzorg werd in kaart gebracht middels het aantal contacten van de patiënt met de huisarts gewogen naar de geschatte tijdsduur van de contacten. Binnen het bestek van het onderzoek was het niet mogelijk om ook andere elementen van zorgvraagzwaarte in het onderzoek te betrekken, zoals de hoeveelheid niet-patiëntgebonden tijd en de zorgbehoefte van patiënten.
Veelbelovende factoren voor herijking
Leeftijd in 5-jaars categorieën, soort en aantal chronische aandoeningen en geslacht hingen het beste samen met het zorggebruik van de patiënt. Het wel of niet woonachtig zijn in een achterstandswijk, een van de variabelen die gebruikt wordt in de huidige systematiek, bleek niet samen te hangen met voor het zorggebruik van een patiënt. Herijking van de huidige systematiek met een wijziging van de leeftijdscategorieën, en toevoeging van geslacht en aantal chronische aandoeningen gaven betere voorspellingen van het zorggebruik, dan de huidige systematiek: de verklaarde variantie steeg van 12% naar 22%.
Het uitblijven van een effect voor het wel of niet woonachtig zijn in een achterstandswijk wordt mogelijk verklaard doordat niet alle patiënten in achterstandswijken daadwerkelijk te maken hebben met sociaal economische achterstand. Achterstand gemeten op persoonsniveau geeft mogelijk andere resultaten.
Grote verschillen tussen praktijken
Wanneer de verschillende scenario’s voor een herijkte systematiek werden doorgerekend naar praktijkniveau ontstonden er grote verschuivingen in inkomsten van de praktijken. Hierbij gingen bij de meeste scenario’s een groot deel van de praktijken achteruit in inkomsten, met uitschieters naar 20% achteruitgang in inkomsten uit segment 1.
Nog niet volledig
In dit onderzoek is nagegaan welke patiëntkenmerken samenhangen met het zorggebruik. Andere relevante aspecten van zorgvraagzwaarte, zoals niet patiëntgebonden tijd en de zorgbehoefte konden nog niet worden betrokken in het onderzoek. Daarnaast kon sociaaleconomische achterstand alleen op wijkniveau worden gemeten en niet op persoonsniveau.
Deze beperkingen in acht nemend laat dit onderzoek zien dat de differentiatie van het inschrijftarief naar leeftijd beter kan maar ook dat er nog informatie ontbreekt om de inschrijftarieven voor de huisartsenzorg per 1 januari 2016 te wijzigen. (aut. ref.)
Segment 1: Basisvoorziening huisartsenzorg
Segment 2: Programmatische multidisciplinaire zorg (ketenzorg)
Segment 3: Resultaatbeloning en zorgvernieuwing
Het nieuwe bekostigingsmodel komt voor een groot deel overeen met het bekostigingsmodel van voor 1 januari 2015. Nieuw is de indeling in 3 segmenten en de toevoeging van resultaatbeloning en meer beloningen voor zorgvernieuwing.
In Segment 1 geldt een gedifferentieerd inschrijftarief, naar leeftijd en wel of niet woonachtig zijn in een achterstandswijk, en een consultvergoeding. De huidige differentiatie van het inschrijftarief is 20 jaar oud en is met de wijziging in het bekostigingsmodel mogelijk toe aan verandering. In dit onderzoek werd bekeken of er andere en betere factoren waren voor de differentiatie van het inschrijftarief en naar de gevolgen van het herijken van het inschrijftarief met deze nieuwe factoren.
Operationalisatie zorgvraagzwaarte
Om alternatieven voor de huidige differentiatiefactoren leeftijd en woonachtig zijn in een achterstandswijk te onderzoeken was het nodig om zorgvraagzwaarte te operationaliseren in de huisartsenzorg. De zorgvraagzwaarte in de huisartsenzorg werd in kaart gebracht middels het aantal contacten van de patiënt met de huisarts gewogen naar de geschatte tijdsduur van de contacten. Binnen het bestek van het onderzoek was het niet mogelijk om ook andere elementen van zorgvraagzwaarte in het onderzoek te betrekken, zoals de hoeveelheid niet-patiëntgebonden tijd en de zorgbehoefte van patiënten.
Veelbelovende factoren voor herijking
Leeftijd in 5-jaars categorieën, soort en aantal chronische aandoeningen en geslacht hingen het beste samen met het zorggebruik van de patiënt. Het wel of niet woonachtig zijn in een achterstandswijk, een van de variabelen die gebruikt wordt in de huidige systematiek, bleek niet samen te hangen met voor het zorggebruik van een patiënt. Herijking van de huidige systematiek met een wijziging van de leeftijdscategorieën, en toevoeging van geslacht en aantal chronische aandoeningen gaven betere voorspellingen van het zorggebruik, dan de huidige systematiek: de verklaarde variantie steeg van 12% naar 22%.
Het uitblijven van een effect voor het wel of niet woonachtig zijn in een achterstandswijk wordt mogelijk verklaard doordat niet alle patiënten in achterstandswijken daadwerkelijk te maken hebben met sociaal economische achterstand. Achterstand gemeten op persoonsniveau geeft mogelijk andere resultaten.
Grote verschillen tussen praktijken
Wanneer de verschillende scenario’s voor een herijkte systematiek werden doorgerekend naar praktijkniveau ontstonden er grote verschuivingen in inkomsten van de praktijken. Hierbij gingen bij de meeste scenario’s een groot deel van de praktijken achteruit in inkomsten, met uitschieters naar 20% achteruitgang in inkomsten uit segment 1.
Nog niet volledig
In dit onderzoek is nagegaan welke patiëntkenmerken samenhangen met het zorggebruik. Andere relevante aspecten van zorgvraagzwaarte, zoals niet patiëntgebonden tijd en de zorgbehoefte konden nog niet worden betrokken in het onderzoek. Daarnaast kon sociaaleconomische achterstand alleen op wijkniveau worden gemeten en niet op persoonsniveau.
Deze beperkingen in acht nemend laat dit onderzoek zien dat de differentiatie van het inschrijftarief naar leeftijd beter kan maar ook dat er nog informatie ontbreekt om de inschrijftarieven voor de huisartsenzorg per 1 januari 2016 te wijzigen. (aut. ref.)
Gegevensverzameling
